Saturday 30 April 2011

SERMON

PATHIAN THU AWIH
            Pathian hian a thupek kan zawm hi a ngai pawimawh hle mai. Bible hmun tam takah hian Pathian thu awih pawimawhna leh a thupek zawm tura min beiseizia kan hmu. Pathian leh mihring inkar hi ‘pa leh fa’ anga tehkhinna a awm rual rual hian ‘bawih leh a pu’ anga tehkhinna pawh hmun tam takah a awm. Pain a fa thu tha a hrilh \h$n a, pa thu awih chu fapa tan thil tha a ni ang hian Pathian thu awih hi kan tana tha tur a ni a, chutih rualin bawihin a pu thu a awih hi a bat a ni ang hian a kawi a ngila Pathian thu awih hi mihring tih tur dik tak a ni bawk a, a thu awih lote chu chatuana meidila hrem tur an ni.
PATHIAN THU AWIH TÛLNA THENKHATTE:
    Finna a ni: Thufingte 1:7 leh 9:10-ah chuan, “Lalpa tih hi finna bul a ni a...” tih kan hmu a. Khawvelah hian thiamna leh finna zirin kan hmanhlel a, nimahsela finna leh thiamna tluantling nei erawh kan awm chuang lo. Mi inzir sang apiangte hian mahni, chhungkua leh khawtlang ro an rel fel thiam chuang lo. Khawvel finna a sang tual tual a, buaina leh harsatna a pung ting mai a ni. Finna tak tak nei tur chuan a bul kan tanna tur chu Pathian tih leh a thu awih hi a ni.
    Pathian kan hmangaihna a ni: I John 5:3-ah chuan “Pathian kan hmangaihna chu hei hi a ni, a thupekte kan zawm hi; a thupekte chu a khirh si lo va,” tiin kan hmu a Amah Lal Isua ngeiin, “Nangni’n min hmangaih chuan ka thupekte in zawm ang,” tiin min hrilh a ni. Pathian ka hmangaih ti si a, a thupek zawm lo chuan dawt a sawi a ni.
    Mihring zawng zawng tihtur a ni: Thuhriltu, khawvel finna leh hausakna te, ropuina leh nawmsakna zawng zawng nei chikimtu chuan a thu zir chhuah zawng zawng khaikhawm na’n “Pathian tih la, a thupekte vawng rawh; hei hi mihring zawng zawng tih tur chu a ni mai,” tiin min hrilh a ni.
( Thuhriltu 12:13 )
    A thupekte zawm chu Amahah a awm reng a, Amah pawh chu amahah a awm reng bawk a ni.
    Pathian hian a thupek kan zawm hi a lo ngai pawimawh khawp mai. A hnena thil kan pek te, a rawng kan bawlsak te, leh thuthlung hlui huna inthawina hlan te pawh kha a pawimawh em em vek a, nimahsela a thuawih hi a duh ber chu a ni. Saula chu Amalek mite leh an thil neih zawng zawng tiboral vek turin Pathianin thu a pe a, nimahsela ama remhriatnain Saula chuan Amalek lal Agaga chu a nung chungin a hawn a, beram leh bawngpa thau tha tha te chu inthawi na’n a hawn bawk a, Pathian thu a awih loh avangin Pathianin lal atan a hnawl ta a ni.
    Keini pawh hian Pathian rawng kan bawlnaah hian kan fimkhur a ngai hle mai. Mihring chuan tha tih dan leh remhriat dan te pawh kan lo nei ve thin a, mahse Pathian chuan mihring thlir danin a thlir ve lo va, tumah a rawn ngai hek lo. Pathian thu chu thu tawp a ni a, tha a tihzawng chu tha a ni mai a, tha lo a tih chutha lo a ni mai. Bawih kan nihna leh Pathian chu rorelsak tur ni lova roreltu a nih hrerengin a thu awih tura kan intukluh mai hi kan tih tur a ni. Pathian hmaah mihring tumah kan theihna leh thiamna chhuang thei kan awm lo va, inngaitlawma a thu awih mai hi a finthlak ber a ni.
    Mihring remhriatna leh thahnemngaihna atang chuan Pathian leh a ram tana hlawk tur thil tam tak kan ngaihtuah ve thin a, thil thianghlim tawk lo leh sawi mawi chawp ngai Pathian mit tlung lo thleng pawha ham tel a awl thin. Pathian thup>k leh duhzawng ngaihven hi a pawimawh hmasa ber a ni.
    Kan Pathian hian diktaka tih hi a ngai pawimawh em em a, thahnem ngaih luatah felhlel deuh leh a thupek ang lo va thil tih palh hlauhawmzia hi hriat reng a tul a ni. Finna te, remhriatna te hian tangkaina a nei ngei mai, nimahsela Pathian chuan thil tha kan tihsak aiin a thu kan awih mai a duh zawk a ni. Pathian chu chungnung ber a ni a, engkim chunga roreltu a ni.A thu chu thu tawp a ni a, mihringte hriat phak loh leh ngaihtuah sen loh thlengin a hre vek a, mihring remhriatna leh finna hi a mamawh lem lo. Pathian tana thil tha tak tihsak te, thil ropui tak tihsak tumte pawh hi thil tha tihduhna chu a ni ngei mai; nimahsela kan Pathian chuan a thuawih hi a duh ber a ni.

            BAPTIST KOHHRAN TOBUL LEH NIHNA
-Rev PC Liandula
    Siamthatna intanna leh Baptist Kohhran tobul chhuichhuah tum hi a harsa hle. A chhan chu Apstotic age (zirtirte hun) atang tawh khan Baptist rilru hi a piang tawh a. Thenkhatin Judate tih anga Baptisma kalpuitute-ah an chhui lut a, thenkhatin Johana Baptisma-ah an chhui lut bawk a. Thenkhat erawh chuan Lal Isua leh a zirtirte tihdan kalpuitu leh kutchhuak niin an inchhui bawk. Thenkhat chuan, “Protestant kan ni ve lo, Lal Isua leh zirtirte tihdan anga Ringtu Baptisma kalpuitu kan ni a, Lal Isua kutchhuak dik tak kan ni,” tiin an inchhui bawk. 
    Ana-Baptist an tih chu : Apostolic Age an tih (kum zabi 1-na) hunah khan, Universal church emaw Catholic church (Roman Catholic ni lo) -in Kohhran a awm a. Kum zabi 2 & 3-naah chuan Kohhran chu Rome sawrkar thuneihna hnuaiah a tlulut a, nausen Baptisma a lo piang ve ta bawk a. Chu chu duh lo pawl, Lal Isua tihdan leh kutchhuak chhunzawm zel an awm a, nausen laia Baptisma an pek pawh duh lovin an in Baptis nawn leh thin. Chungho chu Ana-Baptist (in-Baptis nawnho) tiin an ko ta a ni.  Anni ho chu tihrem tumin Rome sawrkar leh Kohhran chakna hmangin beih an ni ta a, mi tam tak an martar a ni. Mahse an dinna chu Pathian thutak leh zirtirte thurohchhiah a nih vangin an pung ta zel zawk a ni.
    H.C. Vedder chuan, “An chakna leh pun zelna te, hah thei lova an kal zelnate hi siamthatna hna thawktute angin mithiam ni lo mahse, an zirtirna hi Pathian lehkha thu nghet taka vuantu, tihduhdah lai pawha danglam thei lo, dik taka rorelnaah chuan famkim, thurin dik a taka lantir kawnga zau tak, inkaihhruaina lamah chuan strict tak an ni tih kawng tam takin finfiah a ni. An lo chhuahna bul tak hriat a har a, siamthatna hmahruaitute zinga pakhat Zwingli rualin an lo lian tan a, an lo chhuahna leh an zung (root) chu hnunglam hun rei tawh takah a ni,” a ti. Tin, H.A. Newman chuan, “Kum tam tak ata thil hlui chhui mite ngaihthah Baptist-ho tana hlu tak chu Ana-Baptis-ho hi an ni,” a ti bawk.Ana-Baptist-ho hi Nausen Baptisma duh lo, Rome sawrkar leh Kohhran tang kawp (Roman Catholic) Kohhran tihdan duh lo an ni. Kum zabi 5-naah phei chuan Theodosius Code (dan)-ah phei chuan thih thlenga an chunga rorel theihna dan an siam nghe nghe a ni.
    Tuarnain a hrin Baptist Kohhran:  Hetiang hian nausen Baptisma leh Roman Kohhran puithuna duh lo, ringtu baptisma vuan tlat pawl hrang hrang an lo lang a. A.D 300-500 inkarah Donatus-a pawl. AD 500-800 inkarah Paulincian, Paula ngaisang pawl (Kristian an inti bik). A.D 900-1000 inkarah Bogomile, Ringtu Baptisma nghet taka vuantute, 1000-1100 inkarah Petera zuitu intite. 1100-ah khan Waldinsian-ho, Bible thuneihna leh Ringtu Baptisma - piangtharte chan tur tia pawmtute. A hnu lamah phei chuan khaw chhak leh thlangah an pung ta zel a. Heng mite hi nasa taka tihduhdah an ni a, nuai eng emaw zat tihhlum an niin sawi a ni. Tichuan siamthatna hun hnu deuhvah khan John Smyth leh Helwys-te chuan an Zirtirna leh Thurin avanga an tlanchhiatna ram, Holland-ah 1609-ah khan Baptist hming puin an din ta a ni. Hetiang hi ni mahsela zirtirte hun atangin Baptist rilru chu a piang tawh a, tlai khaw hnuah tihduhdahna leh neksawrna nasa tak karah Kohhran pawl (denomination) angin a lo piang ve chauh a ni. Chuvangin Baptist Kohhran hi “Tuarnain a hrin Kohhran” an ti thin a ni. Lal Isua tuarna avanga a nak atanga lo piang Kohhran chu ‘Kohhran tak’ a ni si a.
     Baptist Kohhran nihna leh innghahna :  Baptist Kohhran nihna chu thil pathum – 1) Thurin pakhat intawmnaah.
2) Kohhran mipui rorelna (Congregational church polity)-ah. 3) A tak thil (practical matter) chu pawlah emaw khawtlangah emaw khawvel tawp thleng pawha tihlan zelnaah te a innghat. Tin, dik lo thei lo kawng nga (five points of axioms) a awm bawk:-
a) Pathian chu Lalber chantirnaah. b) Mi tinin Pathian hnen thleng tura dikna inang tlang, chu chu mi tin hnena hriattir leh tibuaitu laka ven. c) Kohhrana zalenna inang leh ringtute mawhphurhna inang – Lal Isua thupek ropui tihhlawhtlinaah. d) Sawrkar laka zalen Kohhran neih,Pathian thu awiha tihtur min pek tih zelnaah. e) Nangmah i inhmangaih angin i vengte i hmangaih tur a ni tih, tihdikna kawngah te a innghat a ni. Kohhran hi ngaihtuah chian a ngai a, belhchian dawl Kohhran pawh kan ngaihtuah tel a tha.

Saturday 23 April 2011

            ISUA KRISTA A THO LEH TA!!!
                                                           -Johny C.Lalhmingmawia
    Khawvela hmelma hlauhawm ber leh dan rual loh chu thihna a ni. Thihna chuan, mi zawng zawng tana tihdanglam leh pumpelh theih hauh lohin, hmanraw chi hrang hrang a hmang thin a. Nimahsela Lal Isua Krista chu thihna hnehin a tho leh ta a, thihna rorelna chu a thuhnuaiah a dah ta a ni.
Lungngaihna ata lawmna...
    Isua, Kraws-a an khenbeh laia zirtirte mangan dan tur leh thlaphan dan tur kha ten lai hunah chuan kan suangtuah thiam kher lo vang. ‘Pathian fapa’ tia a hnung an zui thin leh chibai an buk kha Rom sipai hovin Kraws-ah an khenbehsak a, nuihza siam na’n hmangin “Judate Lal” tiin an elsen a nih kha! Khatih laia Lal Isua, “Pathian fapa a ni” tia lo tan tlat chu thil harsa tak a ni ngei ang a, an lo zui tawh thinna avang pawhin inchhir rum rum pawh a awl hle ang. Lal Isua khan a thawhleh dawn thu sawi mahse zirtirte khan an ring zo lo nge, a thawhleh hnua an hnena a inlar ngei hma kha chuan an thlamuang thei tak tak lo va, pawn chhuak ngam lovin an awm a nih kha. Nimahsela Lal Isua chu a tholeh ngei a ni tih ‘an hria’ ni mai lo va, ‘an hnenah alo inlar chinah chuan’ Thlarau Thianghlim pawlna nasa tak changin, khawvel mite’n an hriatthiam phak loh khawpa hlimna vawrtawp an chang a ni. He lawmna hi eng vang nge tih i’n ngaihtuah teh ang...
1. Isua kha Pathian a nihzia a chiang ta: Isua khengbetute chuan Isua chu ‘Judate Lal’ tiin an nuihzat a. Nimahsela Isua thawhlehna hian zirtirte rinna chu rawn tifamkimin, Pathian fapa a nihzia a rawn tichiang a. Isua chu a tholeh ngei a ni tih an hriatchian hnu chuan Isua chu Pathian a nihzia au-chhuahpui chu an zak tawh lo a ni.
2. Isua thawhlehna chu khawvel hnehna a ni: Lal Isua thihna kha khawvel laka tlawmna angin lang mahse, thawhlehna chuan thihna tur chu hnehin thlan thiltihtheihna chu a rawn tichhe ta a. Lal Isua kha a lo nung-leh a ni satliah mai lo va, thihna a hneh a ni.
Lal Isua thawhlehna - ringtute tan chakna:
    Isua thawhlehna hian ringtute nunah thil rawn thlen pawimawh tak tak a nei a:

1. Thawhlehna hmahruaitu a ni: Krista kaihthawhin a awm ang khan, mitthi thawhlehna a awm ngei tur thu Pathian Thuin min hrilh. (I Korinth 15:20).
2. Nun thar neihna a ni: Thawhlehna chu mihring hlui thihna ata thilsiam thar, nun thar neihna a ni. (II Korinth 5:17).
3. Van khua leh tui nihna min pe: Bawhchhiatna avanga Pathian laka then hrana awm tawhte, Krista rualin Van hmunah thut ve theihna kan lo chang leh ta a ni.  (Ephesi 2:6).
4. Beiseina nung min siamsak: Isua a tholeh ngei a ni tih hriatchianna chuan Pathian chu rintlak a nihzia min hriattirin a ropuizia min hmuhtir a, ringtute chu beiseina leh thlamuanna min pe. (I Thessalonika 4:13-14).
    Heng zawng zawng hi an pawimawh em em-na
chu ringtute tan chakna min siamsaktu an ni. Isua a tholeh ngei a ni tih hriatchianna (conviction) chuan thih thlamuanna min pe a, sual hnehna nun thar chu kan nun lo niin, hlutna
min rawn siamsak a, beiseina nungin kan nun chak takin min hruai thin a ni.
Isua thawhlehna- kan nunah
    ‘Isua kha a tho leh lo’ tih ngaihdan leh zirtirna lengvel karah hian Tirhkoh Paula’n Galatia mite hnena a sawi “Krista chu keimahah a nung zawk a ni...” (Galatia 2:20) a tih hi kan hriat reng a pawimawh. Isua chu khengbet mah sela kan nunah Isua Krista hi a nung a nih chuan khawvel mite’n min tihhlumsak thei tawh lo va, a nung reng zawk a ni. Mite’n Isua chu khenbeh tum leh mah sela an khengbet dawn tawh lo, Amah ringtute zawk hi min khengbet pawh ni sela thawhlehna chu Isua zara kan chan tur a ni.
    Keini ringtute hian ‘Isua chu a tholeh a ni’ tih kan rin tak tak si chuan he khawvelah hian eng nge hlauh tur awm ang a, engin nge Isua hming kan fakna dal thei awm ang le? Lal Isua kha a thihnaah a tawp mai lo va, a thawhlehna chuan nun thar a rawn siam a ni. Ringtute tan sual thihsan a, sual ti lo ni ringawt lovin, nun thar neih a va tul em! Nun thar, Lal Isua hnungzui, Pathian fak leh chawimawi nun neiin Lal Isua hi mi tin nunah nungin lo cheng reng rawh se.
Pathian Hmangaihna
                                                                              -Thangpuii
    Pathian hmangaihna chu sawi dikah a awm lo va, sawi thiamah a awm lo. Nunah, chetziaah, thianghlimnaah a awm a. Kan nunah Krista a lal chuan kan duhdanin kan awm thei lo. Thildang zawng zawng aia ngaihpawimawhna awm thin.
    Mahni tha tih zawnga kan hun kan hman tam a, Pathian hun min ruatsak anga kan hman that loh hian mahni kan intichau thin a, thildang ngaihpawimawh zawk kan nei thin a ni. Mihring rualawhna leh khawvel riltamnaah kan buai thin a, kan kawng zawh lai pawh kan hre lova mahni inhmuhfiah hi a har em em thin a ni.
    Buhseng hun laia kan seng loh chuan a ngui a, a hlawk lo va, a tlem thin. Chutiang chian chuan kan ringtu nunah pawh hian kan nun hian hmasa tur a hmasaktir lohva keimahni kan indah hmasak chuan buaina emaw, harsatna emaw, ro-na emaw, inkiltawihna emaw kan nei thin a, puhmawh tur thil hi kan hre zung zung thin a ni.
    Kristaah hian kan ding nghet tur a ni a, kan ring ngam tur a ni. Kan tan thil ropui tak min tihsak a, kan lawmna tur leh kan hlimna turin ram min buatsaihsak bawk a, ram min buatsaihsak kan thlen theihna turin a thawk khum - Chanchin Tha danglam ve ngai lo min pe leh bawk a. Chu mai a ni lo; hun tha leh damna min pe a, duhthlanna zalen takin kan chang a, kan vannei em em a ni. Kan Pathian hian a hmangaihte hi kan taksa duhzawng leh mit itzawng rawngbawla kan awm a phal lo va, ngaihzamna leh ngaihthahna kan neih a phal hek lo. Min hmangaihna leh min chhandamna hi kan hriatchian a duh a ni.
    Mihring dinhmun hi a derthawng em em a, piangthar lo va kan awm hi Lalpa’n min hlauhsak a ni. Damchhung a rei lo, thih hnu-chatuan..chatuan a nih avangin leh piangthar lo chan chatuan hremhmun kumkhuaa natna hi kan chang ang tih min hlauhsak a ni. Min hmangaihna hi i ngaihtuah chiang ang u aw. A hmangaihna ngaihtuah chian hi a hun takzet a ni. Min hmangihtu hian rawngbawltu a ngah, chawimawitu pawh a ngah, kan tel lo pawh hian ram-luahpuitu a ngah, kan phu loh a hmangihna kan chan hi lawm nachang i hria ang u. Kan tana a nun petu hian kan nun- atana pe ve turin leh a hmangihte hmangih ve turin min phut a ni. A tlawmna tawmpuitu, a tuarna tuarpuitu kan nih va hi a phut a ni. A fapa neih chhun hmangin kan tan kawng zau tak a hawng a, kan vanneihna hi hrechiang ila chuan kan hnungtawlh mai lovang a, a hming fak leh chawimawi te, Amah pawlna leh a Thutak te hi kan ngaisang ang.
    Pathianin min hmangaihna leh kan tana thil ropui tak a tih hi kan hria a, sawi pawh a hlawh hle. Mahse.... ti teh ang, hriatna chauhvin Pathian hmangihna hi kan sawi hlawm a, kan thinlungah hian hmun a chang lo va, chuvangin kan nun hi a khawhar a, a chau va, a beidawng a, mahni kan inthiamchawp leh vel mai mai thin. Eng dang vang mah a ni lo, kan nun hi kan hmangaih loh vangin Pathian Thu hi kan ngaina lo a ni. Pathian hmangaihna hi kan nunah chiangin fiah se la chuan tuna kan awmdan ang chuan kan awm lo chiang viau ang. Kohhranah leh chhungkuaah pawh kan tui ang a, Ama hminga inpawlhona leh inpumkhatnaah pawh hian kan tui ang. Zorama Kristian (Ringtu) a tam zawk hi chu Pianthar awlsam, tluk leh awlsam hi kan tam em a ni! A tak pawh chiang lo, mahni theihnaa rawngbawl hi kan tam em em a, hmangihtu rilru tinatu hi Zoram ringtute kan ni. Piangthar, engkim ti thei, sual haw lo nu leh pa, hruaitu nih a hun tawh lo ve.

Saturday 16 April 2011

SERMON

      CHAWIMAWINA LEH FAKNA
(Luka 19:28) 
-Upa T. Zasanga


          Isua Jerusalem-ah Lal angin a lut ang khan nang leh kei ringtu piangthar tawh hi Lalpa chenna, a Biak In, a kal tlang theihna kan ni tur a ni. Tunah hian nangmahah lal ropui tak anga a lo luh theihna turin i thinlung kawngka i hawng em?
        Jerusalem mipuite chuan Lal Isua kalna turah an puante an phah a, hei hian inphahhnuaina leh inngaihtlawmna a entir. Lal Isua lalna, a ch>nna leh a kal tlang theihna ni tur hian kan inphah-hniam a, kan tlawm a ngai a ni. Chapo, tlawm thei lote hnenah Lal Isua a cheng thei lo a, a ngampa hek lo.
        “Hosanna (Tunah chhandam rawh kan ngen a che)” tiin mipuite chu an au a. Tunah pawh hian chhandam kan ngai hle a ni. Bawhchhiatna sual leh anchhe lakah te, damchhung ropuina lem leh duhamna dik lo lakah te, thatchhiatna leh chapona bawih nghawngkawla kan tanna lakah te chhanchhuah kan nih theih nan leh sual tinreng laka kan him theihna turin, mimal, chhungkua leh kan ram hian chhandam kan ngai em em a ni.
        Lal Isua chawimawina ri chu Juda mi ropuite, puithiamte leh lehkha ziaktu te’n an ngai mawhin an hrethiam lo hle a ni. Pharisaite, mifel leh thianghlim intite chuan, “Zirtirtu, i zirtirte hi zilh rawh,” an lo ti a. Thlarau mit-var lo leh meng lote tan chuan tih mai awm pawh a ni reng e. Lal Isua erawh chuan, “Hengte hi an ngawih reng ai chuan lungte tal an au chhuak tur a ni,” a ti. Lawmte lawmpui hi thil har tak a ni fo mai. Mite’n fak an hlawh niah te, chawimawi an phu-na laiah te hian sawi nawi emaw, beng chhut ngawnsan mai hi awl tak a ni. Thlarau Thianghlim hunah kan cheng mek a. Isua Jerusalem-a lal ang mai a sabengtung no chunga chuanga a lut chu a takin a lang tawh si lova, taksa, rilru, thlarau, thilung lam atangin a ni zel ta si a. Vawiin Palm Sunday-ah hian Lal Isua i chawimawi ve thei ang em? Nangmahah Lal a nihna turin kawng i hawn thei dawn em?
        Lal Isua’n,“Do lentir tura lo kal ka ni,” a ti a, mipui kan thuhmun reng thei lo. “Mi bawrhsawmte chuan daktor an ngai a, mi hriselte chuan an ngai lo,” a ti bawk a. Lal Isua an mamawhna hriaa a hnen pan nach^ng hria apiangin chhandamna an chang thin. A chunga chhandam kan ngaihna kan sawi hrang hrang atang hian, “Lalpa, misual ka ni, min chhandam rawh,” ti thei turin kan tlawm thei em le? Nge, fel leh tha tawkah kan inngai zawk?
       
Kan hma lawkah hian Good Friday kan hmang dawn a, Pathian fak leh chawimawi turin kan thlarau lam inbuatsaih a pawimawh hle mai. Inkhawm lem lo leh zaikhawm lem lo pawh hian a hman liam theih ve tho mai. Mahse Marthi leh Mari chungchang atang khan Lal Isua thu ngaithla a, a bula awm chu ‘chan tha’ a nihzia kan hmu chiang hle a nih kha. Nangmah venga, enkawla, tiseiliantu, i siamtu chu i fak loha i chawimawi loh chuan a tan i inpe lo tihna a ni. Thlarau mit meng inti tak tak, sawi thiam tak tak, mi chak lohna leh fel lohna hmu thei tak tak si, mahse Pathian fakna leh chawimawina hlamchhiah tlat, Pathian Biak In ngaina miah lo leh mahni sawi ngei pawh nunpui tum lem lo, mahni nuam tih china awm tlat hi kan tam hle mai.
        Lalpa zawn chhuah, Kristian ram, Kristian chhungkua inti si hian sim tur leh thansan tur hi kan va la ngah em! Sual thuphachawina tawngtai beihpui nikum lawkah kan hmang zo chauh a nih kha. “Hosanna! Tunah kan ram leh chhungkua  sualna bawiha kan tang hi min chhandam rawh,” tia kan sual thupha chawiin i sim ang u. Kan nunah Lal Isua’n Lalna chang se, hunpui kan hman chhoh turah pawh hian hlim takin amah i fakin i chawimawi ang u.
    Lalpa hruai theih turin inpe rawh. I nunah tu nge lal ber le?



ARTICLE
 
MAHNI
    
        Thufing pakhat chuan, “Mihring hmelma lian ber chu mahni hi a ni,” a ti a, a dik hle awm asin. Kan nih tur ang min nihtir lo thintute, mi huat leh ngei min hlawhtir thintute, kan duh reng vang pawh ni lo va mualpho leh hming chhe taka min siam thintu hi eng dang ni lovin ‘Mahni’ hi a ni. Ni, thil tha chu kan hria. Mahse chu thil tha chu kan ti leh thei si lo. Fel nih pawh kan duh, fel dan pawh kan hria; mahse kan duh ang ngawtin kan fel thei bawk si lo. Mi kan hmangaih a, kan hmangaih em emte chu kan huat ber berte an ni leh lawi si thin. Heng zawng zawng lo awmna bul chu kan hmelma lian ber ‘Mahni’ vang a ni kan ti lo thei lovang.
    ‘Mahni’ hi a buaipuiawm takzet a ni! He khawvela buaina,hrehawmna leh manganna zozaite hi mihring hmelma lian ber ‘Mahni’ vang hi a ni thei ang em le? Chutiang taka hnawksak, kan hmelma lian ber chu kan hriat chian a, kan hneh a ngai a. Miin a hneh tur hmelma a hriat chian loh chuan amah chu hnehin a awm zawk thin a ni.
    Khawvel a mi nihlawh ber berte hi tute nge ni ang le? Ti zawng hian ngaihtuahna i han seng dawn teh ang aw.. Khawvel a mi zawng zawng hian hlimna kawng hrang hrangin kan zawng vek a. Mahse khawvelah hian tuma’n hlimna tluantling an tum ang an chhar chhuak ngai lo. A nih leh tute nge hlimna tluantling chhartute chu? E le.. Isua Krista nunna tawmpuitute hi! Isua Krista ringtute hi hlimna chhartute an ni ngawt lova, mi nihlawh berte chu an ni tlat asin.
 
  Khawvela hlimna zawngtute chuan an hmelma lian ber chu mahni an ni tih hi an inhre chiang thin lova. Isua Krista ringtute erawh chuan an hmelma lian ber ‘Mahni’ chu an hrechiang thung thin. Chu an hmelma lian ber chu Isua Krista kros-ah thih sanin Isua Krista nunna chu an teawmpui ta zawk a ni. Isua ruala suamhmang khenbeh pakhat zawk khan ‘Mahni’ inhre chiang lovin Isua tihdamna a beisei a. Pakhat ve thung erawh chuan ‘Mahni’ (misual hrem ngai a ni tih) inhre chiangin Isua hnenah, a ram a thlen thlenga hre reng turin a ngen a. Isua hnen a\angin chh^nna duhawm tak a  hmuh  phah ta a nih kha.. Mi nihlawh va ni tehlul em!
    Tu pawh ‘Mahni’ inhre chiang chuan, Pathian thianghlimna hmaah misual bawlhhlawh mai a ni tih a inhria a. Chutihlaiin Isua Krista chauh hi a thianghlimna, a felna, a finna leh tlanna, a tana nunna awmchhun a ni tih a hre thin. A tan sawi theih awm chhun chu, “Lalpa ka lawm e,” tih tu mai hi a ni.
    Isua Krista kros hian a tum bulpui ber nia lang chu mihring hmelma lian ber Pathian hawisantu, ‘Mahni’ hi hneh a, Isua Krista thawhlehna nun min neihtir hi a ni. Awle, kumin Good Friday- lo thleng turah hian ‘Mahni’ invui liam ila, khawvela mi nihlawh ber nih i tum theuh ang u.




Friday 8 April 2011

SERMON

                     TIHDAM  I  DUH  EM?
                                                                                                                                         H.Lalroluahpuia
    “Tihdam i duh em?”  He thu hi Lal Isua’n damlo pakhat, kum sawmthum leh kum riata rei lo na tawh, Bethesda dil kianga damna duha lo mu hnena a zawhna a ni. He zawhna atanga lang chiang tak pakhat chu, Pathian hian mihringtea ‘Duhthlanna’ a dah hi a ngaipawimawhin, a zahsak hle a ni, tih hi a ni awm e. Amah vekin, “I thuin thiam i chang anga, I thu vekin thiam loh a chantir ang che” a ti a ni. Hetihlai mek hian kan duhthlanna erawh min hauhsakin, A tana hlan turin min sawm reng a , kan duhthlanna sang ber min ngen a ni. Tin, he thu zawhna hian a tarlan chian em em chu, he zawhna zawttu Lal Isua Krista, tidamtu  a nihzia hi a ni.  He zawhna   zawttu hian damna duh a, Amah pantu apiangte hnenah tisa leh thlarauvah damna famkim a pe thin a. Chutiangin, Bethesda dil kianga damlo pawh hian Tidamtu a hmuh veleh a remchan angin dam a duh thu, vui aw takin  Isua hnenah a thlen a, Tidamtu  Isua’n a tihdam tak zia kan hria a ni. Tidamtu, Lal Isua Krista a ni miau va!
    He khawvela rei lote a cham chhunga, Lal Isua hna thawh langsar ber chu, ‘Tihdam rawngbawl hna’ a  ni. Damlo te, zeng te tidam a, mitdelte mit tivar a, kebaite kea kaltir a, pharte tithianghlim a, mitthite kaitho a, ramhuai zawlte ngaiawh leh tirtu a ni a, nun nei lote tan chatuan nunna hlu ber thlengin a buatsaih a ni. Eng angin nge Lal Isua Krista hi i tan i hman tangkai ve dawn le? Eng angin nge Tidamtu Isua Krista hi i tih dawn? “Tu pawh ka hnena lo kal chu ka hnawtchhuak tawp lovang” tiin, Lal Isua’n min sawm a, min nghak reng a ni.
    “Kei Lalpa, tidamtu che ka ni” titu hian tun thlengin mi tin tana tisa leh thlarauva damna famkim, kan tan a la dah reng a. Mihringte tana tih rual ni lo pawh, Pathian tan chuan tih rual loh a awm lo va, Pathian nen chuan engkim tih theih a ni. Keini Kristian, Lal Isua neitu inti te zingah pawh hian  midangte hriatpui lem lohva natna phur hi kan tam awm e. Kan natna chu eng ang pawh nise, Tidamtu Lal Isua hnenah thlen ila, kan duh takzet a nih phawt chuan damna chu kan chang ngei ang…
    Ringtute hian Vanram kan panna kawngah hian ni tin a thara keimahni nun, ‘Hossana’ (Tunah chhandam rawh) kan pekna tur hi a tam thin hle. He khawvel hi kan khualzinna mai, ringtute famkimna hmun a la nih loh avangin keimahni theuh hi engtik lai pawhin kan insiam tharin, sual thihsanna nun nen , Pathian hnenah kan inhlan thar mawlh mawlh reng tur a ni a, chumi ti tur chuan Lal Isua hnenah kan kal thin tur a ni..
    Kan theihna  chin chinah, kan phak leh kan hriat ang tawk zelin rawng kan bawl a, kan hmanhlel hle thin. Kohhran leh pawl, mimal angte pawhin hma kan la nasa hle a. Hetia kan kal mek lai hian, Lal Isua leh A lawmna ber thlarau bo chhandam leh A hna tul ber Chanchintha hrilhte hi keimahniah an lal ber reng em tih hi kan in zawh fo reng a tul a ni. A thupek anga, Amaha awm reng a, A hnung zuitute kan nih takzet chuan, Chanchin Tha hril a, thlarau bo chhandam hi kan hna tul ber a ni tur a ni. Chu nun chu kan hlamchhiah leh keimahni lam inrelfel kan tum lutuk thinna avang tein keimahni ngei natna kan insiam a, kan rawngbawl-puite nena kan inkarah lah hliam mihringte tana tihdam rual loh kan siam fo thin. Chu chuan, kan rawngbawl-naah nasa takin nghawng a nei a. Krista thuhretu, thahnemngai taka a rawngbawltu inti siin, Krista hmel hliahtu kan nih phah fo thin a ni.
    Sipai za hotu phar, Namaana khan damna a chan khan thuawihna mai ni lovin, mihringa tlawmna namen lo tak a paltlang a ni. Lal Isua zuitute kan nih angin Lal Isua hnen pan tur hian lian leh ropui a awm theih lohva, hmangaihna avanga a chhandam tawhte kan nih avang pawhin A hnen pan tura tlak lo a awm theih bawk hek loh. Natna phuarin i awm em? I taksa a dam em? I rilru a dam em? I thlarau a dam em? Tihdam i duh em? Tidamtu Lal Isua Krista, i nih angin pan rawh. Mihringa tlawm a tul a nih pawhin hreh suh. Damna famkim a pe dawn che a ni! Lal Isua Krista hi kan zavaia tan damna kim a ni e! A hnenah chuan taksa, rilru leh thlarau, damna famkim a awm si a!!!
“                                     Tidamtu Lal Isua Krista …Amen! “

                             

Article


                            Ni tinin ka ngai che


Annie Sherwood Hawks

Ni tinin ka ngai che
Ni tinin ka ngai che,
I duhzâwng chu;
Ka tih fo theih thin nân,
Min zirtîr la.

tia Pathian kan auhna aw hi ringtute au hla tûr a lo ni reng mai. Pathian Thlarau Thianghlim zirtîrna tel lova kal thiam lo mihringte tân chuan Pathian kaihhruaina tluka duhawm leh thlâkhlelh tûr a awm thei lo a ni.   
    He hla ril leh lungkuai tak hi nu buai thei tak leh chhangchhe tak Pi Annie Sherwood Hawks-i’n, a ni-tin nun hman dân thlir chungin kum 1872–a a phuah a ni a. Annie hi New York khawpuia Hoosick-ah May 28, 1835 khân a lo piang a. Naupang tê a nih lai a\ang rêngin hla phuah thiam tak a ni a. Kum 14 mi lek a nih lai pawhin chanchinbu hrang hrangah hunbi nei takin hla mawi tak tak a lo chhuah tawh \hîn a ni. Hla 400 chuang zet a phuah nghe nghe.
    Kum 1859-ah khân Charles Hawks nên an innei a, fa pathum an nei nghe nghe a. New York khawpuia Brooklyn vêngah an chêng ber a, Dr Robert Lowry-a enkawl Hanson Place Baptist Kohhranah an lawi \hîn a ni. Dr Robert Lowry hi fakna hla phuah thiam leh musician ropui tak a ni a. Pi Annie talent tha tak pawh chu reilotêah a hmu vat a, fakna hla phuah tûrin theihtawp chhuahin a fuih ta sauh sauh a.
    Pi Annie chuan he hla a phuah dân chanchin ngaihnawm tak chu hetiang hian a ziak a:     “Kum 37 ka tlin kum- 1872 June thlaah khân tûk khat chu Ni chhuak a mawi êm êm a. In chhûng sekrek khawiha ka buai êm êm lai chuan thâwklehkhatah ka bulah hian Lalpa chu awmin ka hre ta tlat a. Mite hian an hlim lai leh lungngaih lai hian engati nge Lalpa tel lova an hun an hman theih thin le, tiin ka ngaihtuah a. Ka thinlungah thu a rawn lût zut zut a, ‘Ni tinin ka ngai che’ tih hla hi ka lo ziak chhuak ta a ni”  tiin.
    He hla a phuah hnu lawkah hian an Pastor Lowry-a chu a va entîr a. Dr Lowry-a chuan ropui a lo ti hle mai a, mawi takin a thlûk a siam nghal a,a thunawn hi a belh nghal bawk a. A ngaihdân chuan hla rêng rêng hian thunawn an neih hi a tha ber a ni. Sak rual a awl a, hla a tifamkim a, naupang tân phei chuan a tul a ni, a tih vâng a ni.  He hla hi phuah a nih kum la la hian Cincinnati hmuna National Baptist Sunday School Association inkhâwmpui Hla Buah an chuantîr nghal a. Inkhâwmpui palaite chuan duh takin an sa nghal thup thup mai a ni. Hemi hnu hian zaithiam hmingthang Ira D.Sankey-a chuan an rawngbâwlna hmunah a sa lar a, America leh Britain rama ringtute hla duh ber pâwl a ni ta hial a ni.
    He hla a phuah atanga kum 16 a vei hnuah Pi Annie chu a pasalin a thihsan a. “Ka nunah hian hlohna rapthlâk tak a lo thleng a ni,”  tiin a ziak hial a ni.  Chutianga lungngai taka a awm lai chuan he a hlaphuah hmanga Pathian thlamuanna a chan dân hetiang hian a ziak a:
    “ He hla ka phuah tirh chuan a satu leh ngaithlatute thinlung a khawih viau mai chu mak ka ti hle \hîn a. Mahse ka pasal thihna avânga lungngaihna chhûmin min bawm lai chuan he hla hmang hian Pathian thlamuanna mak tak ka dawn phah ta a ni. Midangte tâna malsâwmna hla a nih ang bawkin Pathianin he hla hmang hian min thlamuan ta a ni,”  tiin.

    He hla thlûk siamtu Pastor Dr Robert Lowry-a hi America ram khawchhak lama Baptist
Dr Robert Lowry
Pastor lar leh ngaihsan hlawh ber pâwl a ni a. March 12, 1862 khân Philadelphia khuaah a lo piang a. A lo puitlin hnu chuan Pastor hna thawkin Pennsylvania, New York leh New Jersey-a Baptist Kohhranahte Pastor hna a thawk kual a. Inenkawlna leh inkaih-hruaina (administration) lama mi thiam, thusawi thiam leh Bible thiam tak a ni a. Rimawi leh Pathian fakna hlate hi a tuipui êm êm a. Kum 1868–a William Bradbury a thih chuan Biglow Publishing Company chuan an lehkhabu chhuaha Music Editor atân an ruat a. Theihtawp chhuaha chu hna chu a thawh avângin music lam a hriat phah ta êm êm a ni. America ram pumpuia Pathian fakna hla tihhmas^wnna kawnga thawh hlâwk ber pâwlah chhiar a nih phah ta hial a ni. Music lamah training mumal nei lo mahse Pathian fakna hla tha leh mawi tak tak kan neih theihna tûrin a thawh hlâwk êm êm a. A kaihhruaina hnuaiah Hla Bu tam tak tihchhuah a ni nghe nghe a. Sunday School-a sak tûr hla tam tak a lo pian chhuah phah ta a ni.
    

Sual thlemna-te avânga lungngaia awm fo thîn kan nih avângin:
    “Ni tinin ka ngai che,
    Min awmpui lang;
    Ramhuaiin min thlemin,
    Min hneh lo vang.”      
            
tiin Pathian tanpuina i dil ang u.