Saturday 18 June 2011

SERMON

RINGTU NUN ZALENNA
(II Kor 3:17)
-Zohmingliana
    Zalenna hi mihring mi ti-mihringtu, awmze neia min nuntirtu a ni. Zalenna tel lo chuan kan nih tur ang kan ni thei lova, hmasawnna kawngah kan thanglian thei thin lo a ni.
    Zalenna hi khawvel thilah mai ni lovin thlarau thilah te hlei hlei hian a pawimawh zawk emaw tih tur a ni. Kan duh emaw, duh lo emaw, bawhchhiat ni atang khan mi zawng zawng hi setana bawihah kan tang vek tih hi kan hre theuh awm e. Min bawihtu Setana sual-t<r chuan kan engkim hi a fanchhuah avangin kan thinlung pawh hi min thunun sak tlat a. Setana duhzawng leh lawmzawng te chu kan duhzawng leh lawmzawng a ni ta tlat mai. Min siamtu Pathian tan chuan thillung leh hnawmhne lek kan lo ni ta a ni. Mahse hmangaihnaa khat kan Pathian lung a dam thei thlawt lo. A neih zawng zawng zinga hlu ber a fapa mal neih chhun Isua Krista thihna kaltlangin Setana bawih ata min chhuah zalen leh ta. Kan fin, kan thiam, kan felna hmanga inti-zalen thei lo nang leh kei hi Pathian Beram No thisen hmanga tih zalen kan lo ni ta. Kan tih ve theih chhun chu Pathian khawngaihna lawm taka lo ‘Amen’ mai hi a ni e.
    Pa Pathianin zalenna dar Kalvari Kraws-a min vuaksak hnu chuan Pathian nena kan indaidanna bang, cherub leh mei khandaih vir tawn zawk zawk pawh lakkian niin, Pathian hmangaihna huan Eden-ah zalen takin kan cheng leh thei ta. Lalpa chu fakin awm rawh se. Faa vuah kan nih hnu chuan Amam kan Pathian nen chuan zalen taka lengdunin zalen takin kan lo inbepawp leh thei ta. Kan lawm leh lungngaih, duh leh mamawh zalen taka a hnena kan thlen leh thei hi kan va vannei tehlul em!
    Mahse hetih lai hian ringtu unau kara zalenna nun awm lo thin hi a va buaithlak thin tak em! Helai nun zalenna hi tun tuma kan sawi tur lai tak pawh hi a ni. Isua Krista thisena hjrin theuh theuh, rinna hmun khat, Baptisma hmun khat neitute inkarah hian eng vangin nge zalenna hian hmun a chan thin loh mai le? “Krista taksa” tia kan sawi thin Kohhranah meuh pawh hian a chang hi chuan zalenna nun hmuh tur a awm thin lo hialin a hriat thin. II Korinth 3:17 kan en chuan, “Lalpa Thlarau awmna apiangah chuan Zalenna a awm thin,” tih kan hmu. Amaherawhchu Pathian Thlarau hruai ringtute nunah erawh zalenna nun hmuh tur a awm loh chang a tam thin. Inhmangaiha inrem tawn tur kan nih laiin inelrel leh initsik reng renga hun hmangin mahni hmasial reng rengin kan khat a. A nei lote pek ve chu sawi loh, mahniin kan neih teuh chuan midang chu chhe vek mahse pawi tihna kan nei lo ni te hian alang thin. Penticost (Thlarau Thianghlim thlen ni) atanga ringtu hmasate awmdan chu kan chhiar a, kan sawi a, mahse kan chhutzui lova kan sawi liam leh mai thin. Kan thil neihte intawm vek a theih kher lovang, mahse kan nunah hian Pathian Thlarau Thianghlim hi zalen se la, inrel neuh neuh, insawi sep sep leh inmelh hrek hrek te hi a awm lo tur! Kan Pathian biak inkhawm leh Committee Meeting hrang hrangah te hian mitmei inveng tawn reng reng hian hun kan hmang thin mai lovang maw?
    Kan inkawmhona leh awmkhawmnaah te hian zalen taka Pathian hmangaihna leh Krista chanchin sawiin hun kan hmang thin angem? Ringtu awmkhawm e ti lo hian tu tute emaw chanchin tha lo lai leh tlinlohna lai sawi hian hun hi kan khawhral mai mai thin em? Chhungrila intai ran chung leh dik leh thiam inti tak chunga rawngbawlnaah hian Pathian Thlarau hi a cheng takzet angem le? Kan ringtu unaute nun chawm a, ti-thangliantu nge kan nih thutbettu? Krista tana sengkhawmpuitu nge kan nih tidarhtu? tih pawh hi kan inenchian a tul khawp mai.
    Chanchin Tha Johana 16:13 kan chhiar chuan Thlarau Thianghlim hnathawh pawimawh em em min hrilh a: Chu chu Thutaka (Krista) min hruailuh a ni. Thalrau Thianghlim chuan kan nun hi Krista nih tir a tum a ni. Nuna Krista neitu theuh kan nih chuan keimahni hlawkna, ropuina leh mawina ni lovin Pathian hlawkna ropuina leh mawina chu kan chhungril nun luahtu ber a ni ang a. Pathian Thlarau Thianghlim hruai ang zelin zalen takin Pathian tan ke kan pen tawh ang. Thlarau Thianghlim zara kan nun Krista a nihna hmunah zel hian, “Keini zawng khawvelah chengin awm mah ila, kan khawsakna te chu vanah a ni si,” kan lo ti thei dawn a ni. Kan nunah Lalpa Thlarau zalen mawlh rawh se!

ARTICLE

LALPA LO KAL LEHNA NI A HNAI TA
-Thangpuii
    "Amaherawhchu, unaute u, a hun leh a ni, kawng thute reng ziaksak che u in ngai lo  ve. Lalpa Ni chu zanah rukru angin a lo thleng dawn tih nangmahni ngeiin chiang  takin in hre si a. "Muanna leh himna," tia an sawi lai takin hmeichhe nau vei angin chawp leh chilha boralna an chungah a thleng ang a, an pumpelh tawp lo vang. Nimahsela, unaute u, nangni zawng chu mi Ni chuan rukru ang a nanna tur che u-in  thimah in awm lo ve; eng fate leh ni fate in ni vek si a; zana mi kan ni lo va, thima mi kan ni hek  lo. Chuvangin, mi dangte angin i muhil suh ang u khai, i mengin i ngaihven zawk ang  u. Muhilte chu zanah a ni, an muthilh thin ni; zu ruite pawh chu zanah a ni, an  ruih thin ni. Nimahsela, keini zawng chhuna mi kan nih avang hian rinna leh hmangaihna awmphaw  chu hain, chhandam beiseina chu lukhuma hmangin i ngaihven zawk ang u. Pathianin thinurna tuar tur ni lovin, kan Lalpa Isua Krista zara chhandamna hmu  tur zawkin min ruat a ni si a; kan men pawhin, kan muthilh pawhin amah nena kan nun tlan theih nan ani chu kan thih aiin a thi a ni. Chuvangin, infuih tawnin, intisawt tawn theuh rawh u, in tih reng thin ang hian." (IThessalonika 5:1-11).
    Tun lai chu ka rilru-ah Lalpa lo kal lehna ni a hnaih tawhzia a lian hle mai a. He thu hian min pawlin min tiharh thin a. Sawifiah dan ka thiam lo va, ka rilrua a awmdan pawh ka sawi chhuak thiam lo va, ka thinlunga a fiah dan pawhin ka sawichhuak thei lo. Mahse, ka thiamna ni lovin ka rilrua a lan dan angin ka ziak a ni. Sawi thiam aiin a thu chhuak hi a fiah zawk a, thutak hi ka ziak ta chauh a ni.
    Kan kiangah Chanchin Tha reng reng ngaihsak lo an tam si. Ringtu piangthar intite pawh entawn tur leh hmuh tur a tlem si, Lalpa lo kal lehna hnaih tawhzia hi kan khawvel hun tawn hian a hril mek a. Boral mekte lah chuan Pathian thu hrilhlawkna anga kan khawvel hun tawng leh hun hnuhnung chhinchhiahna lo thleng mek pawh hi an hmu thiam si lo! Piangthar lemchang an tam em em a, Lalpa’n “..Buh lem leh buh tak chu lo to za rawh se,” a tih hi a dik chiang hle mai. Amaherawh chu buh lem chu buh tak zing ata thliara meia hal ral hun a la thleng ngei dawn a ni, inenfiah theuh ang u.
    Puitling leh naupang pawh, chhia leh tha hria chuan kan thil tih ang zelin  lawmman kan seng theuh dawn a, kan nun hi inbihchian tak tak a tul a ni. Pathian thutiam leh rorelte a dik tih hriat ringawt hi a tawk lo; kan nunah zalenna leh lungawina a awm em tih leh mite tan damna kan nei em tih hi kan inchhut fo tur a ni. Kan zingah Lal Isua hi a hring a hranin tunah lo ding ta se, engtin nge a hmuh ang che? I nunah a lungawi ang em? Kan hriatchian ang hian min hre chiang ve ang em? Kan Pathian hi thikthu chhe tak a ni a, amah aia ngaih pawimawh leh thlan kan neih thin chuan a thinurna kan la tawng baw mai ang tih a hlauhawm a ni.
    Pathian chaun inrem tak leh inhmangaih tawna kan awmho hi min duhsak em em a. Kan nun hi inbihchiang ila, midang rem loh leh hmangaih theih loh kan lo nei reng palh ange. Midang nena inrem tur chuan Lal Isua hmangaihna leh inngaihtlawmna kan tawmpui a tul thin, kan hmaa mi huai kal hmasate pawh khan Lal Isua tuarna leh hrehawmna te bakah a hlimna leh lawmna te pawh an tawmpui thin a ni. Lal Isua’n “Lawmte chu lawmpui ula , tap te chu tahpui rawh u” min ti a, kan ringtupuite lawmnaah lawmpui thei tur leh an natnaa tuarpui thei turin kan inhmangaihtawn a tul takzet a ni. A lang theiah chuah ni lovin, mi hmuh leh hriata tha mai ni lovin, Lalpa hriatpui-tlak leh a hruai theih turin inbuatsaih ila, thinlunga amah chawimawi thei turin i insiamtha leh ang u. Kan nun hi Lal Isua zah a, hmangaih a, chawimawi a, a rawngbawl a, a lo kal lehna ni hlim tak leh nghakhlel taka thlirtu ni thei turin in buatsaih theuh ang u. Lalpa lo kal lehna Ni a hnai em em tawh a, inpeih lote inpeih a hun tawh takzet a ni.
Lalpa’n kan zavaia tan malsawm rawh se.

Monday 13 June 2011

SERMON

TUN LAI KHAWVEL LEH RAWNGBAWLNA
    Kan chenna khawvel danglam zel avang hian Pathian tana kan rawngbawlna kawng hrang hrangah hian Kohhran hmalakna, FOD hmalakna, chhungkua leh mimalin kan thawhna kawngah tuna tha leh zung, sum leh pai kan sen ang tho sengin engtin nge hlawk zawk leh zau zawkin kan thawh ang? Vawi leh khata her danglam thut chu thil tha ber chu a ni chuang lo ang a. Mahse hun lo kal tur lo hmachhawn tura kan inbuatsaih a ngai a ni. Vawiina kan rawngbawl dan hi naktuka kan ringtu nun awmdan tur a ni. Ringtute’n kan tihmakmawh chu kan thlen chin atanga hmasawn zel tum hi a ni (Phill 3:16) Chutiang kawngah chuan inenfiah (Reinst respection) neih fo a tul a ni.
 1. Rawngbawlna chungchang: Pathian tana rawngbawlna hi rilru hriatchianna leh ngaihdana kalpui mai a tawk lo va, Pathain tana rawngbawlna chuan chhia leh tha hriatna (conscience) thiang takah zung a kai tlat a, chu chuan khawvel hi a ngam thin a ni. Rawngbawlnaah chuan Chanchin Tha ring lote’n Lal Isua an rin theihna tura Puanchhuahna leh khawtlang, ram nun (social concern) hmasawnna leh changkanna tura kal kawptir hi a tulin a pawimawh ta khawp mai. Kalpui thiam a har rih maithei. Mahse zira, nunpui a tul si a ni. Pathian rawn chunga ruahmanna kan siam a pawimawh a. Amaherawhchu ruahmanna uluk leh fel takin siam mah ila, zaah za chuan a hlawhtling kher lo maithei. Mahse ruahmanna kan siam loh phei chuan engtikah mah a hlawhtling tak tak dawn lo a tih theih awm e.
2. Hriatthiamna/Hriatchianna: Thil engpawh ti dawn ila kan tihtur kan hriatthiam/hriatchian a pawimawh a ni. Rawngbawlna kawngah pawh a ngaihna hre si lova hmalak a ngai a nih pawhin a ngaihna hria leh thiamna nei rawih emaw, min finchhuah tura rawn thiam te pawh a pawimawh khawp mai. Kawng tamtak thlirin tuna kan practice lai thenkhat hi chu tha tawk tawh lo leh kan rilrua kan pawm chiah tawh loh pawh a awm ang. Hmana thil tha kha tunah chuan a tha tawh kher lo maithei. Hmana tha lo leh kan la practice ngai lohte pawh vawiinah chuan Pathian hman zawk pawh a awm maithei. Dap fuh a, dap hmu tur chuan Patian kan rawn fo a ngai ang. Tin, rawngbawlna kawnga hmalakna hrang hrangah hlawhtlinna leh hmasawnna thuah hian hruaituin nasa takin mawh a phur bawk a ni. Mahse kan tun dinhmunah hruaitu tha neih tulna leh tangkaina kan la hrethiam tawk lo niin a hriat bawk a ni. Hun lo awm zel turah hruaitu tha nei tura kan chhia leh tha hriattna chik leh zuala Pathian rawn chunga kan hman te pawh a pawimawh awm e.
3. Ringtu nun/Mawhphurhna: “I hausakna i hloh chuan engmah i hloh lo va, i hriselna i hloh chuan thil thenkhat i hloh a ni; nundan (character) i hloh chuan thil engkim i hloh a ni,” tih hi hmakhawsang atanga vawiina ringtu nun kawngah pawh hian thudik a la ni reng a ni. Krista ringtu nundan tura nungin rawng kan bawlin kan nun leh rawngbawlna hian innghahna tak tak a nei em? Pathianah kan nun leh kan rawngbawlna a innghah a, kan chawlh thin a va pawimawh em! Chu chuan kan nunah hmasawnna a thlen ang a, mihringa lungrualna ni lo, Pathian vang zawka lungrualna a thlen ngei ang. Rawngbawlna hrang hrangah nihna leh mawhphurhna kan chelh a, thahnemngaihna leh hlenchhuah duhna kan neih si loh hian ‘Sual’ a ni mai em? Kan nun leh rawngbawlna hian innghahna leh chawlhna a neih loh chuan Pathian tana kan inpekna leh thahnemngaihna hi a bo telh telh ang a, Pathian vanga ti ve, thawk ve, chan ve-a inhria, rawngbawl ve nia inngai reng chung si hian thang thei si lo, rah chhuak thei bawk si lo hian kan awm em? Hruaitute leh rawngbawlpuite an hriatah leh an bulah chuan kan fak a, an awm loh leh hriat loha kan sawi duhdan te, mahni thu kan duh lutukna te, kan rinawm dan leh that dan pawnlawi lutuk te hi kan rawngbawlna hian thansan thei se la kan rawngbawlna hian rah duhawm zawk a chhuah ngei ang. Inngaitlawma rawngbawltu rinawm takte hi Pathianin mal a sawm thin si a.
4. Committee Rorel leh Member te: Kohhran leh Pawl rorel kawngah pawh tawngkam lar tak ‘Good Governance’ (Rorel dan tha leh bawhzui dan tha) tih hi rawngbawlna kawngah hian a pawimawh chho dawn niin a hriat a. Khawvel changkang chho zelah hian kan hre chho zel dawn ni pawhin a lang. Pathian ram zauhna atan rintlakin ro kan rel em? Kan rorel tihlawhtling turin hma kan la tha em? Hlawhtling tak taka malsawmtlak turin kan bawhzui reng em? Kan rorel leh rel dan hian eng nge a tum? Eng nge a kawh ber? Eng nge a hrin chhuah? tihte kan ngaihtuah nawn fova, chuta tang chuan hmalak dan tur tha lehzual ngaihtuah nawn fo ila, rah duhawm lehzual kan chhuah ngei ang. Mahni tanghma haia theihtawp kan chhuah ang hian kan ringtupui tamtakte chuan mahni nawmna leh hlawkna tur kalsanin Krista tan thinlung leh tihtakzetin tha leh zung an seng mek a ni.
    Chutih rualin a reltu member tinte hian aiawha ro kan relsak member te hian eng angin nge min ngaih ang? Kan nun chhut let fo a pawimawh. Kan rorel hlawhtlin nana thawh kawngah hian kan thawk tha em? A changa mahni rorelah pawh hmin zo mang lo, sawisel lama ramtang kan ni em? Ringtu nunkawng leh Pawl anga rawngbawlnaah beisei tur chuang awm tawh lo, rin dawna rin tak tak theih loh, rin loh dawna rin ngai si ni tea min hmuh chuan thil tha tak tak relin ruahmanna tha siam fo mah ila rah tha a chhuah tak tak thei chuang lovang. Thatna leh danglamna nei chuang lo, mite tana thil tha tihte pawh lawma, rawngbawlnaa ngai thei lo kan nih chuan kan rinna leh rawngbawlna chhut nawn fo a ngai ngei ang.
    Tun lai changkanna hian Kohhran, khawtlang, pawl, inchhungkhur leh mimal nun a sawi danglam nasa em em a. Kan duh emaw duh lo emaw, kan ni tin nunah kan nunpui chho zel a. Rawngbawlna kawng tamtakah chuan hnawkna chen tamtak a awm ta. Mahse do va, hnualsuat ngawt theih a ni si lo. A hmachhawn dan kan zir a, hman tangkai dan kan ngaihtuah zel te pawh a ngai niin a hriat. Amaherawhchu hriatna leh thiamna lo pung zel hi Pathian tel lo chuan a tawp- chhiatna leh boralna a ni. Bible-in, “Mi ngaiha kawng dik ni awm tak, a tawpa boralna ni si a awm,” a tihte nen pawh a ngaihruat theih mai awm e.
“Nang erawh chu engkimah fimkhur la, hrehawm tuar la, Chanchin Tha hriltu lam hna thawk la, i rawngbawlna kha hlen rawh.” (II Tim 4:5)


ARTICLE
CHANCHIN THA, PATHIAN THILTIHTHEIHNA
    Kan ram hi tunhmaa a dinhmun leh tunlai dinhmun tehkhin chuan a danglam em em tawh mai. Tun hma kum 1940 lai bawr vel thleng khan tana hnathawh thawmhnaw atan pawha kan duh loh hi an chawlhni thawmhnaw tha ber kha a ni ve mai a.  Dam lohin ramhuai tlawn na’n ran thisen hmangin an inthawi thina. Thim an hlau a,mitthi an hlau a, sih te, thingzung kai te, leiruangtuam te an hlau bawkin milu la hnam kan nia, T.V-a kan hmuh thin Africa rama hnam mawl ang chiah hi kan niin sawi sen rual a ni lo.
    Chutiang taka hnam mawl leh rethei, mi thim, mi bo chu Pathian rilru, a hmangaihna chuan chhandam a duh a. Sap Upa leh Pu Buanga tirin Pathian thiltihtheihna chuan min tidamin nunna min pe tain tun dinhmun nuam leh sang takah hian min lo hlangkai ta a ni. Pathian Fatlum kan inti thei hial awm e. Kristian ram zaah za kan inti a missionary-te kan tir chhuak ve ta hial a. Kan silhfen a changkangin kan ropui hle ta mai a. Malsawmna dawnga heti khawpa kan lo ropuia kan lo changkang ta hi a ropuiin Pathian zaha, chawimawia, faka a rawngbawl tur hi kan ni ngawih ngawih mai le! Chungleng savate leh ramsa, rannungte hi an mizia a danglam lo a, an hram dan ngai rengin an la hrama. Amaherawhchu mihring Amah anna neia a siamte hian ropui, hausak, changkan kan thiam lo hle mai.
    Sap ram min hringtute chanchin kan hriatin Biakin a ram a, inkh^wm tur an awm lo an ti a. Khawvel hi sex lamah an tlan nasa a, khawvel parmawina an chen a khawvelin an intihlim ta zawk a. Pathian tihna an thlachham ta a ni. A nih leh kan ram ve hi inenchiang ila ram nuam, ram ralmuang, ram thianghlim leh ram zalen leh inhmangaih tawnna ram ni ve hial tawh awm kan nih lai hian khaw tin maiah zurui, zu zuar, ruihtheihthil ti, rukru, mi rawk ching, tual that, eiruk, tangka sum ngainat, lal inchuh, insawi chhiat, mahni hmasial... Heng bakah hian piangthar inti inkhawm duh lote \awng\ai ngai lo, thilpek pe hreh tlat te kan va tam si em ! Missionary tirchhuak zaah za kan intih lai hian hei hi kan dinhmun a nia. Kan eizawnna kawngah pawh hian dikna hi kan hnawla , tura hrai sate hi kan zuara sa hrisel lote kan zuar a, tling lovin kan buk bawk a. Kan hlawkna a nih dawn chuan inbum kan hreh lo va a leitu leh a eitute hi lo vanduai mahse pawi tihna a awm tawh lo.
    ‘Tihdam theih loh hri kan vei a ni e, tihian i awm mai mai ang’ kan ti mai dawn em ni ang le? Tirhkoh Paula chuan, “Tihmakmawh ka chungah a in nghat,” a ti a. Pathianin Ezekiela hnenah a mi Israelte hnenah an ngaithla emaw ngaithla lo emaw Chanchin tha i hrilh tur a ni a ti a. Kan veng leh khuaah te hian thawh tur a va tam em! Ringtute inkhawmna leh Pathian fak honaah te hian kan zinga tel ch^kna pawh an nei lo a ni awm e. Inen chian ngai a tam hle mai. Chanchin tha avang hian mite kan hruai zo lo kan ti phur zo lo hle ta mai. Kohhranah pawh kan tih thinte chu la ti zel thin mah ila nun thar, lawmna thar, boruak thar a awm mawh hle ta a ni. Kan chhungkua bikah pawh hian kan eng zo bik nange aw tih tur a ni ta!
    Pathianin thiltihtheihna pawh min pe a, thihna chunga thuneihna leh vanram chahbi min kawltir ringtute hian kan r^lthuam pawh hi kan hmang tha peih ta bik lo em ni le? I kiangah thimah mi an thi, thlanah thlamuanna nei loin a ti... thlamuanna nei lote hnenah Chanchintha hril turin Lal Isua’n min duh a ni. Hun khirh tak chu a lo thleng mek zel a, huaikawm-bawl te, tha duh hauh lo te, mahni hmasial te, tangka sum ngainatu te an pung zel a. Setana pawh nasa takin a tang niin a lang a ni. Kan thil neih computer te Tv te Mobile phone te pawh hi Isua lamah min hruaitu a nih loh vaih chuan hurna, inthlahdahna, sual lam pan tirtu, chapona, lemchanna tha lo tichhuaktu a ni mai. Chanchin tha a lal lohnaah sual a ngampa a, Lalpa tel lo nun tleina atan a ni mai.
    Chanchin |ha hian kan in chhungah lalna leh thuneihna chang se la, chhungkaw maicham vawn nunnaah te Pathian ram tana thilpek pekah te sawma pakhat pekah te thlarau bo vei naah te, Chanchin tha hrilhna kawngah te kan thang ngei ang. Hrem kan tawh loh na’n Chanchintha leh thlarau bo man hi kan tihtur a ni. Chanchin tha hi chhungkaw damna leh mimal damna kan ram damna leh hmasawnna tur a ni. Chanchin |ha Pathian thiltihtheihna a ni e.