LAL ISUA ZUI - TUARNAAH
“Lal Isua tuarna tawmpui ve turin, Lalpa’n a mamawh che asin;
- Rev. P.C.Liandula
Krista avanga ropuina chauh hi, Chang tur kan lo ni lo.”
Vawiin hi Martarte Ni a ni a, “Lal Isua Zui Tuarnaah” tih thupui i lo ngaihtuah teh ang. Kan ram Kristiante \awngkam hman tam tak zingah ‘Martar ngam nun’ tih te hi a ri zing viau mai. Martar (martyr) tih hi Greek tawng a ni a, a awmzia ber chu ‘Thuhretu’ tihna a ni a (TT 1:8 & 22). Hemi avang hian Kristian hmasate khan zirtirte (apostles) sawina atan an hmang thin. Tichuan ringtute an lo pun zelna karah zau zawka hman a lo ni ta a. Lal Isua ringtu leh Pathian Fapa thihna hneha tho leh Chhandamtu a nihzia thuhretu leh rinawm taka zuitu an nih avanga tuarna leh thihna hial an lo tawhin ‘Martar’ tiin an sawi ta \h$n a ni (TT 22:20). Tichuan Lal Isua zuitu leh ringtu nih avanga martar hmasa ber Bible-a kan hmuh chu Stephana kha a lo ni ta a ni (TT 7:54-60).
Kum zabi pahnihna atang phei chuan Kristiante tihduhdahna a hluarin martar an tam ta hle a. Martarte ruang awmkhawm reirui chu “Lunghlu aia hlu, rangkachak aia thianghlim” an ti ta hial a. Krista avanga martar-te ruang chu bawm (container)-ah dahin hmun bik neiin an dah ta a, a hnuah phei chuan Kohhranin martarte thlan hial an sa ta a ni. Martar-te chuan an taksa ngei hlanin thihna chu an tem ngei tur a ni a, thihna chu Kristiante’n nunna thutak an hril huatna rah chhuah (result) a ni. Martar-a thihna chu thuhretu nihna leh Kristiante hlutna vawn thatnaah pawmin mahni inphat veka inhlanna chu a ni tih chu Kristian hmasate ngaihdan nghet tak a ni a. Tin, Kristian hmasate chuan Baptisma channa angah an ngai a, “Thisena Baptisma,” tiin an sawi hial thin a ni. Tertulian-a phei chuan, “Martar-te thisen chu Kohhran chi a ni,” a ti hial a ni. Tichuan Vatican Council II-naah chuan, “Martar-na chuan zirtirte, zirtirtu angin a siam a, ... chuvangin Kohhran chuan thilpek hlu ber leh hmangaihna tehna sang berah kan ngai,” tiin thuthlung an siam a ni. Martarte Ni kan nei hi a lawmawm hle. Lalpa chu fakin awm rawh se.
A chunga kan han tarlan hi Kristian hmasate’n martar an ngaihdan a nih chuan, Martar-te tuarna chu lunghlu leh rangkachak aia thianghlim leh hlu zawk chu a va ni em! Chuti a nih chuan Lalpa’n min mamawhna chu Krista tuarna tawmpui ve nun chu a ni chiah mai. Kan Missionary-te, Pastor leh Rawngbawltu zawng zawngte hian tuarna pumpelh zawngin ke kan pen nasa hle ta mai. Krista avanga ropuina chauh hi kan chan tur a ni bik lo. Vawi khat chu, “Missionary-te’n damna an chan theih n^’n i tawng\ai ang u,” an ti a. Kei chu ka awm hle hle thei lo. Ka tho va, “Hawh u, an dam na’n ni lovin tuar zel t<rin i tawngtai zawk ang u,” ka ti ta a. Ropuina tlang atanga rawng kan bawlin kan inphur chhuak zo ta lo, kan tuar ve a tul a ni. Tun laiin Orissa state-a kan ringtupuite’n an tuar nasa a, an vau reng bawk. Khawvelah rethei mahse, vsnah an hausa ang. Haleluia Amen!
Pathian Thuah chuan khawvel thildang avsnga tuar turin min fuih lo va, Kristian kan nih avanga tuar tur erawh chuan min fuih. “Krista pawh khan a tuarsak che u avangin hetiang ti turin koh in ni asin; a hniaka in zuina turin entawn tur a hnutchhiah che u kha,” (I Pet 4:16; 21). Tin, “Krista avanga Amah in rin chauh ni lovin; Amah avanga in tuar pawh phal a ni si a,” (Phil 1:29) tih kan hmu bawk a ni. Kan ramah hian a langa tuarna hi kan hlat viauvin a lang lem ta lo. Chutiang chu a thleng chiah lo a nih pawhin, Krista leh a Chanchin tha avanga thianghlimna leh rinawmna te, dikna leh felnate leh thutak humhimtu kan nih avanga martar nun kan sin ni, chhungrila kan tuar vawng vawng ni a tam hle mai. Nimahsela kawlkil thleng pawha Krista thuhretu nih chu kan chanvo a ni si a. Krista avanga Martarna nun sin ngam theuh turin chhiartute inhlan ang u.
Martar-a thihna chuan Lal Krista takzia lantirin a chawimawi a, Pathian rinawmzia a tarlang a, khawvelin Pathian aw an hriat chian phah thin a ni. Ringtute pun zelna leh Pathian ram zau zelna atan thusawi chauh a ni lo, tawngtai chauh pawh a ni bik hek lo. Thiamna leh finna a pawimawh rualin “Martar Ngam Nun” a pawimawh a, kan mamawh a ni. Krista vanga tuar ngam, Krista vanga chan ngam, Krista vanga rethei ngam, Krista vanga mualphona zawng zawng i phur ngam dawn em le ?
Vawiin hi Martarte Ni a ni a, “Lal Isua Zui Tuarnaah” tih thupui i lo ngaihtuah teh ang. Kan ram Kristiante \awngkam hman tam tak zingah ‘Martar ngam nun’ tih te hi a ri zing viau mai. Martar (martyr) tih hi Greek tawng a ni a, a awmzia ber chu ‘Thuhretu’ tihna a ni a (TT 1:8 & 22). Hemi avang hian Kristian hmasate khan zirtirte (apostles) sawina atan an hmang thin. Tichuan ringtute an lo pun zelna karah zau zawka hman a lo ni ta a. Lal Isua ringtu leh Pathian Fapa thihna hneha tho leh Chhandamtu a nihzia thuhretu leh rinawm taka zuitu an nih avanga tuarna leh thihna hial an lo tawhin ‘Martar’ tiin an sawi ta \h$n a ni (TT 22:20). Tichuan Lal Isua zuitu leh ringtu nih avanga martar hmasa ber Bible-a kan hmuh chu Stephana kha a lo ni ta a ni (TT 7:54-60).
Kum zabi pahnihna atang phei chuan Kristiante tihduhdahna a hluarin martar an tam ta hle a. Martarte ruang awmkhawm reirui chu “Lunghlu aia hlu, rangkachak aia thianghlim” an ti ta hial a. Krista avanga martar-te ruang chu bawm (container)-ah dahin hmun bik neiin an dah ta a, a hnuah phei chuan Kohhranin martarte thlan hial an sa ta a ni. Martar-te chuan an taksa ngei hlanin thihna chu an tem ngei tur a ni a, thihna chu Kristiante’n nunna thutak an hril huatna rah chhuah (result) a ni. Martar-a thihna chu thuhretu nihna leh Kristiante hlutna vawn thatnaah pawmin mahni inphat veka inhlanna chu a ni tih chu Kristian hmasate ngaihdan nghet tak a ni a. Tin, Kristian hmasate chuan Baptisma channa angah an ngai a, “Thisena Baptisma,” tiin an sawi hial thin a ni. Tertulian-a phei chuan, “Martar-te thisen chu Kohhran chi a ni,” a ti hial a ni. Tichuan Vatican Council II-naah chuan, “Martar-na chuan zirtirte, zirtirtu angin a siam a, ... chuvangin Kohhran chuan thilpek hlu ber leh hmangaihna tehna sang berah kan ngai,” tiin thuthlung an siam a ni. Martarte Ni kan nei hi a lawmawm hle. Lalpa chu fakin awm rawh se.
A chunga kan han tarlan hi Kristian hmasate’n martar an ngaihdan a nih chuan, Martar-te tuarna chu lunghlu leh rangkachak aia thianghlim leh hlu zawk chu a va ni em! Chuti a nih chuan Lalpa’n min mamawhna chu Krista tuarna tawmpui ve nun chu a ni chiah mai. Kan Missionary-te, Pastor leh Rawngbawltu zawng zawngte hian tuarna pumpelh zawngin ke kan pen nasa hle ta mai. Krista avanga ropuina chauh hi kan chan tur a ni bik lo. Vawi khat chu, “Missionary-te’n damna an chan theih n^’n i tawng\ai ang u,” an ti a. Kei chu ka awm hle hle thei lo. Ka tho va, “Hawh u, an dam na’n ni lovin tuar zel t<rin i tawngtai zawk ang u,” ka ti ta a. Ropuina tlang atanga rawng kan bawlin kan inphur chhuak zo ta lo, kan tuar ve a tul a ni. Tun laiin Orissa state-a kan ringtupuite’n an tuar nasa a, an vau reng bawk. Khawvelah rethei mahse, vsnah an hausa ang. Haleluia Amen!
Pathian Thuah chuan khawvel thildang avsnga tuar turin min fuih lo va, Kristian kan nih avanga tuar tur erawh chuan min fuih. “Krista pawh khan a tuarsak che u avangin hetiang ti turin koh in ni asin; a hniaka in zuina turin entawn tur a hnutchhiah che u kha,” (I Pet 4:16; 21). Tin, “Krista avanga Amah in rin chauh ni lovin; Amah avanga in tuar pawh phal a ni si a,” (Phil 1:29) tih kan hmu bawk a ni. Kan ramah hian a langa tuarna hi kan hlat viauvin a lang lem ta lo. Chutiang chu a thleng chiah lo a nih pawhin, Krista leh a Chanchin tha avanga thianghlimna leh rinawmna te, dikna leh felnate leh thutak humhimtu kan nih avanga martar nun kan sin ni, chhungrila kan tuar vawng vawng ni a tam hle mai. Nimahsela kawlkil thleng pawha Krista thuhretu nih chu kan chanvo a ni si a. Krista avanga Martarna nun sin ngam theuh turin chhiartute inhlan ang u.
Martar-a thihna chuan Lal Krista takzia lantirin a chawimawi a, Pathian rinawmzia a tarlang a, khawvelin Pathian aw an hriat chian phah thin a ni. Ringtute pun zelna leh Pathian ram zau zelna atan thusawi chauh a ni lo, tawngtai chauh pawh a ni bik hek lo. Thiamna leh finna a pawimawh rualin “Martar Ngam Nun” a pawimawh a, kan mamawh a ni. Krista vanga tuar ngam, Krista vanga chan ngam, Krista vanga rethei ngam, Krista vanga mualphona zawng zawng i phur ngam dawn em le ?
tha lutuk, krista vanga kan tuar lo a nih chuan setana vanga tawrh a ngai dawn tho si a.
ReplyDeleteblog a ngaihnawmin a hmuhnawm e, font hi a tihlen theih deuh em aw