Saturday 18 June 2011

SERMON

RINGTU NUN ZALENNA
(II Kor 3:17)
-Zohmingliana
    Zalenna hi mihring mi ti-mihringtu, awmze neia min nuntirtu a ni. Zalenna tel lo chuan kan nih tur ang kan ni thei lova, hmasawnna kawngah kan thanglian thei thin lo a ni.
    Zalenna hi khawvel thilah mai ni lovin thlarau thilah te hlei hlei hian a pawimawh zawk emaw tih tur a ni. Kan duh emaw, duh lo emaw, bawhchhiat ni atang khan mi zawng zawng hi setana bawihah kan tang vek tih hi kan hre theuh awm e. Min bawihtu Setana sual-t<r chuan kan engkim hi a fanchhuah avangin kan thinlung pawh hi min thunun sak tlat a. Setana duhzawng leh lawmzawng te chu kan duhzawng leh lawmzawng a ni ta tlat mai. Min siamtu Pathian tan chuan thillung leh hnawmhne lek kan lo ni ta a ni. Mahse hmangaihnaa khat kan Pathian lung a dam thei thlawt lo. A neih zawng zawng zinga hlu ber a fapa mal neih chhun Isua Krista thihna kaltlangin Setana bawih ata min chhuah zalen leh ta. Kan fin, kan thiam, kan felna hmanga inti-zalen thei lo nang leh kei hi Pathian Beram No thisen hmanga tih zalen kan lo ni ta. Kan tih ve theih chhun chu Pathian khawngaihna lawm taka lo ‘Amen’ mai hi a ni e.
    Pa Pathianin zalenna dar Kalvari Kraws-a min vuaksak hnu chuan Pathian nena kan indaidanna bang, cherub leh mei khandaih vir tawn zawk zawk pawh lakkian niin, Pathian hmangaihna huan Eden-ah zalen takin kan cheng leh thei ta. Lalpa chu fakin awm rawh se. Faa vuah kan nih hnu chuan Amam kan Pathian nen chuan zalen taka lengdunin zalen takin kan lo inbepawp leh thei ta. Kan lawm leh lungngaih, duh leh mamawh zalen taka a hnena kan thlen leh thei hi kan va vannei tehlul em!
    Mahse hetih lai hian ringtu unau kara zalenna nun awm lo thin hi a va buaithlak thin tak em! Helai nun zalenna hi tun tuma kan sawi tur lai tak pawh hi a ni. Isua Krista thisena hjrin theuh theuh, rinna hmun khat, Baptisma hmun khat neitute inkarah hian eng vangin nge zalenna hian hmun a chan thin loh mai le? “Krista taksa” tia kan sawi thin Kohhranah meuh pawh hian a chang hi chuan zalenna nun hmuh tur a awm thin lo hialin a hriat thin. II Korinth 3:17 kan en chuan, “Lalpa Thlarau awmna apiangah chuan Zalenna a awm thin,” tih kan hmu. Amaherawhchu Pathian Thlarau hruai ringtute nunah erawh zalenna nun hmuh tur a awm loh chang a tam thin. Inhmangaiha inrem tawn tur kan nih laiin inelrel leh initsik reng renga hun hmangin mahni hmasial reng rengin kan khat a. A nei lote pek ve chu sawi loh, mahniin kan neih teuh chuan midang chu chhe vek mahse pawi tihna kan nei lo ni te hian alang thin. Penticost (Thlarau Thianghlim thlen ni) atanga ringtu hmasate awmdan chu kan chhiar a, kan sawi a, mahse kan chhutzui lova kan sawi liam leh mai thin. Kan thil neihte intawm vek a theih kher lovang, mahse kan nunah hian Pathian Thlarau Thianghlim hi zalen se la, inrel neuh neuh, insawi sep sep leh inmelh hrek hrek te hi a awm lo tur! Kan Pathian biak inkhawm leh Committee Meeting hrang hrangah te hian mitmei inveng tawn reng reng hian hun kan hmang thin mai lovang maw?
    Kan inkawmhona leh awmkhawmnaah te hian zalen taka Pathian hmangaihna leh Krista chanchin sawiin hun kan hmang thin angem? Ringtu awmkhawm e ti lo hian tu tute emaw chanchin tha lo lai leh tlinlohna lai sawi hian hun hi kan khawhral mai mai thin em? Chhungrila intai ran chung leh dik leh thiam inti tak chunga rawngbawlnaah hian Pathian Thlarau hi a cheng takzet angem le? Kan ringtu unaute nun chawm a, ti-thangliantu nge kan nih thutbettu? Krista tana sengkhawmpuitu nge kan nih tidarhtu? tih pawh hi kan inenchian a tul khawp mai.
    Chanchin Tha Johana 16:13 kan chhiar chuan Thlarau Thianghlim hnathawh pawimawh em em min hrilh a: Chu chu Thutaka (Krista) min hruailuh a ni. Thalrau Thianghlim chuan kan nun hi Krista nih tir a tum a ni. Nuna Krista neitu theuh kan nih chuan keimahni hlawkna, ropuina leh mawina ni lovin Pathian hlawkna ropuina leh mawina chu kan chhungril nun luahtu ber a ni ang a. Pathian Thlarau Thianghlim hruai ang zelin zalen takin Pathian tan ke kan pen tawh ang. Thlarau Thianghlim zara kan nun Krista a nihna hmunah zel hian, “Keini zawng khawvelah chengin awm mah ila, kan khawsakna te chu vanah a ni si,” kan lo ti thei dawn a ni. Kan nunah Lalpa Thlarau zalen mawlh rawh se!

ARTICLE

LALPA LO KAL LEHNA NI A HNAI TA
-Thangpuii
    "Amaherawhchu, unaute u, a hun leh a ni, kawng thute reng ziaksak che u in ngai lo  ve. Lalpa Ni chu zanah rukru angin a lo thleng dawn tih nangmahni ngeiin chiang  takin in hre si a. "Muanna leh himna," tia an sawi lai takin hmeichhe nau vei angin chawp leh chilha boralna an chungah a thleng ang a, an pumpelh tawp lo vang. Nimahsela, unaute u, nangni zawng chu mi Ni chuan rukru ang a nanna tur che u-in  thimah in awm lo ve; eng fate leh ni fate in ni vek si a; zana mi kan ni lo va, thima mi kan ni hek  lo. Chuvangin, mi dangte angin i muhil suh ang u khai, i mengin i ngaihven zawk ang  u. Muhilte chu zanah a ni, an muthilh thin ni; zu ruite pawh chu zanah a ni, an  ruih thin ni. Nimahsela, keini zawng chhuna mi kan nih avang hian rinna leh hmangaihna awmphaw  chu hain, chhandam beiseina chu lukhuma hmangin i ngaihven zawk ang u. Pathianin thinurna tuar tur ni lovin, kan Lalpa Isua Krista zara chhandamna hmu  tur zawkin min ruat a ni si a; kan men pawhin, kan muthilh pawhin amah nena kan nun tlan theih nan ani chu kan thih aiin a thi a ni. Chuvangin, infuih tawnin, intisawt tawn theuh rawh u, in tih reng thin ang hian." (IThessalonika 5:1-11).
    Tun lai chu ka rilru-ah Lalpa lo kal lehna ni a hnaih tawhzia a lian hle mai a. He thu hian min pawlin min tiharh thin a. Sawifiah dan ka thiam lo va, ka rilrua a awmdan pawh ka sawi chhuak thiam lo va, ka thinlunga a fiah dan pawhin ka sawichhuak thei lo. Mahse, ka thiamna ni lovin ka rilrua a lan dan angin ka ziak a ni. Sawi thiam aiin a thu chhuak hi a fiah zawk a, thutak hi ka ziak ta chauh a ni.
    Kan kiangah Chanchin Tha reng reng ngaihsak lo an tam si. Ringtu piangthar intite pawh entawn tur leh hmuh tur a tlem si, Lalpa lo kal lehna hnaih tawhzia hi kan khawvel hun tawn hian a hril mek a. Boral mekte lah chuan Pathian thu hrilhlawkna anga kan khawvel hun tawng leh hun hnuhnung chhinchhiahna lo thleng mek pawh hi an hmu thiam si lo! Piangthar lemchang an tam em em a, Lalpa’n “..Buh lem leh buh tak chu lo to za rawh se,” a tih hi a dik chiang hle mai. Amaherawh chu buh lem chu buh tak zing ata thliara meia hal ral hun a la thleng ngei dawn a ni, inenfiah theuh ang u.
    Puitling leh naupang pawh, chhia leh tha hria chuan kan thil tih ang zelin  lawmman kan seng theuh dawn a, kan nun hi inbihchian tak tak a tul a ni. Pathian thutiam leh rorelte a dik tih hriat ringawt hi a tawk lo; kan nunah zalenna leh lungawina a awm em tih leh mite tan damna kan nei em tih hi kan inchhut fo tur a ni. Kan zingah Lal Isua hi a hring a hranin tunah lo ding ta se, engtin nge a hmuh ang che? I nunah a lungawi ang em? Kan hriatchian ang hian min hre chiang ve ang em? Kan Pathian hi thikthu chhe tak a ni a, amah aia ngaih pawimawh leh thlan kan neih thin chuan a thinurna kan la tawng baw mai ang tih a hlauhawm a ni.
    Pathian chaun inrem tak leh inhmangaih tawna kan awmho hi min duhsak em em a. Kan nun hi inbihchiang ila, midang rem loh leh hmangaih theih loh kan lo nei reng palh ange. Midang nena inrem tur chuan Lal Isua hmangaihna leh inngaihtlawmna kan tawmpui a tul thin, kan hmaa mi huai kal hmasate pawh khan Lal Isua tuarna leh hrehawmna te bakah a hlimna leh lawmna te pawh an tawmpui thin a ni. Lal Isua’n “Lawmte chu lawmpui ula , tap te chu tahpui rawh u” min ti a, kan ringtupuite lawmnaah lawmpui thei tur leh an natnaa tuarpui thei turin kan inhmangaihtawn a tul takzet a ni. A lang theiah chuah ni lovin, mi hmuh leh hriata tha mai ni lovin, Lalpa hriatpui-tlak leh a hruai theih turin inbuatsaih ila, thinlunga amah chawimawi thei turin i insiamtha leh ang u. Kan nun hi Lal Isua zah a, hmangaih a, chawimawi a, a rawngbawl a, a lo kal lehna ni hlim tak leh nghakhlel taka thlirtu ni thei turin in buatsaih theuh ang u. Lalpa lo kal lehna Ni a hnai em em tawh a, inpeih lote inpeih a hun tawh takzet a ni.
Lalpa’n kan zavaia tan malsawm rawh se.

Monday 13 June 2011

SERMON

TUN LAI KHAWVEL LEH RAWNGBAWLNA
    Kan chenna khawvel danglam zel avang hian Pathian tana kan rawngbawlna kawng hrang hrangah hian Kohhran hmalakna, FOD hmalakna, chhungkua leh mimalin kan thawhna kawngah tuna tha leh zung, sum leh pai kan sen ang tho sengin engtin nge hlawk zawk leh zau zawkin kan thawh ang? Vawi leh khata her danglam thut chu thil tha ber chu a ni chuang lo ang a. Mahse hun lo kal tur lo hmachhawn tura kan inbuatsaih a ngai a ni. Vawiina kan rawngbawl dan hi naktuka kan ringtu nun awmdan tur a ni. Ringtute’n kan tihmakmawh chu kan thlen chin atanga hmasawn zel tum hi a ni (Phill 3:16) Chutiang kawngah chuan inenfiah (Reinst respection) neih fo a tul a ni.
 1. Rawngbawlna chungchang: Pathian tana rawngbawlna hi rilru hriatchianna leh ngaihdana kalpui mai a tawk lo va, Pathain tana rawngbawlna chuan chhia leh tha hriatna (conscience) thiang takah zung a kai tlat a, chu chuan khawvel hi a ngam thin a ni. Rawngbawlnaah chuan Chanchin Tha ring lote’n Lal Isua an rin theihna tura Puanchhuahna leh khawtlang, ram nun (social concern) hmasawnna leh changkanna tura kal kawptir hi a tulin a pawimawh ta khawp mai. Kalpui thiam a har rih maithei. Mahse zira, nunpui a tul si a ni. Pathian rawn chunga ruahmanna kan siam a pawimawh a. Amaherawhchu ruahmanna uluk leh fel takin siam mah ila, zaah za chuan a hlawhtling kher lo maithei. Mahse ruahmanna kan siam loh phei chuan engtikah mah a hlawhtling tak tak dawn lo a tih theih awm e.
2. Hriatthiamna/Hriatchianna: Thil engpawh ti dawn ila kan tihtur kan hriatthiam/hriatchian a pawimawh a ni. Rawngbawlna kawngah pawh a ngaihna hre si lova hmalak a ngai a nih pawhin a ngaihna hria leh thiamna nei rawih emaw, min finchhuah tura rawn thiam te pawh a pawimawh khawp mai. Kawng tamtak thlirin tuna kan practice lai thenkhat hi chu tha tawk tawh lo leh kan rilrua kan pawm chiah tawh loh pawh a awm ang. Hmana thil tha kha tunah chuan a tha tawh kher lo maithei. Hmana tha lo leh kan la practice ngai lohte pawh vawiinah chuan Pathian hman zawk pawh a awm maithei. Dap fuh a, dap hmu tur chuan Patian kan rawn fo a ngai ang. Tin, rawngbawlna kawnga hmalakna hrang hrangah hlawhtlinna leh hmasawnna thuah hian hruaituin nasa takin mawh a phur bawk a ni. Mahse kan tun dinhmunah hruaitu tha neih tulna leh tangkaina kan la hrethiam tawk lo niin a hriat bawk a ni. Hun lo awm zel turah hruaitu tha nei tura kan chhia leh tha hriattna chik leh zuala Pathian rawn chunga kan hman te pawh a pawimawh awm e.
3. Ringtu nun/Mawhphurhna: “I hausakna i hloh chuan engmah i hloh lo va, i hriselna i hloh chuan thil thenkhat i hloh a ni; nundan (character) i hloh chuan thil engkim i hloh a ni,” tih hi hmakhawsang atanga vawiina ringtu nun kawngah pawh hian thudik a la ni reng a ni. Krista ringtu nundan tura nungin rawng kan bawlin kan nun leh rawngbawlna hian innghahna tak tak a nei em? Pathianah kan nun leh kan rawngbawlna a innghah a, kan chawlh thin a va pawimawh em! Chu chuan kan nunah hmasawnna a thlen ang a, mihringa lungrualna ni lo, Pathian vang zawka lungrualna a thlen ngei ang. Rawngbawlna hrang hrangah nihna leh mawhphurhna kan chelh a, thahnemngaihna leh hlenchhuah duhna kan neih si loh hian ‘Sual’ a ni mai em? Kan nun leh rawngbawlna hian innghahna leh chawlhna a neih loh chuan Pathian tana kan inpekna leh thahnemngaihna hi a bo telh telh ang a, Pathian vanga ti ve, thawk ve, chan ve-a inhria, rawngbawl ve nia inngai reng chung si hian thang thei si lo, rah chhuak thei bawk si lo hian kan awm em? Hruaitute leh rawngbawlpuite an hriatah leh an bulah chuan kan fak a, an awm loh leh hriat loha kan sawi duhdan te, mahni thu kan duh lutukna te, kan rinawm dan leh that dan pawnlawi lutuk te hi kan rawngbawlna hian thansan thei se la kan rawngbawlna hian rah duhawm zawk a chhuah ngei ang. Inngaitlawma rawngbawltu rinawm takte hi Pathianin mal a sawm thin si a.
4. Committee Rorel leh Member te: Kohhran leh Pawl rorel kawngah pawh tawngkam lar tak ‘Good Governance’ (Rorel dan tha leh bawhzui dan tha) tih hi rawngbawlna kawngah hian a pawimawh chho dawn niin a hriat a. Khawvel changkang chho zelah hian kan hre chho zel dawn ni pawhin a lang. Pathian ram zauhna atan rintlakin ro kan rel em? Kan rorel tihlawhtling turin hma kan la tha em? Hlawhtling tak taka malsawmtlak turin kan bawhzui reng em? Kan rorel leh rel dan hian eng nge a tum? Eng nge a kawh ber? Eng nge a hrin chhuah? tihte kan ngaihtuah nawn fova, chuta tang chuan hmalak dan tur tha lehzual ngaihtuah nawn fo ila, rah duhawm lehzual kan chhuah ngei ang. Mahni tanghma haia theihtawp kan chhuah ang hian kan ringtupui tamtakte chuan mahni nawmna leh hlawkna tur kalsanin Krista tan thinlung leh tihtakzetin tha leh zung an seng mek a ni.
    Chutih rualin a reltu member tinte hian aiawha ro kan relsak member te hian eng angin nge min ngaih ang? Kan nun chhut let fo a pawimawh. Kan rorel hlawhtlin nana thawh kawngah hian kan thawk tha em? A changa mahni rorelah pawh hmin zo mang lo, sawisel lama ramtang kan ni em? Ringtu nunkawng leh Pawl anga rawngbawlnaah beisei tur chuang awm tawh lo, rin dawna rin tak tak theih loh, rin loh dawna rin ngai si ni tea min hmuh chuan thil tha tak tak relin ruahmanna tha siam fo mah ila rah tha a chhuah tak tak thei chuang lovang. Thatna leh danglamna nei chuang lo, mite tana thil tha tihte pawh lawma, rawngbawlnaa ngai thei lo kan nih chuan kan rinna leh rawngbawlna chhut nawn fo a ngai ngei ang.
    Tun lai changkanna hian Kohhran, khawtlang, pawl, inchhungkhur leh mimal nun a sawi danglam nasa em em a. Kan duh emaw duh lo emaw, kan ni tin nunah kan nunpui chho zel a. Rawngbawlna kawng tamtakah chuan hnawkna chen tamtak a awm ta. Mahse do va, hnualsuat ngawt theih a ni si lo. A hmachhawn dan kan zir a, hman tangkai dan kan ngaihtuah zel te pawh a ngai niin a hriat. Amaherawhchu hriatna leh thiamna lo pung zel hi Pathian tel lo chuan a tawp- chhiatna leh boralna a ni. Bible-in, “Mi ngaiha kawng dik ni awm tak, a tawpa boralna ni si a awm,” a tihte nen pawh a ngaihruat theih mai awm e.
“Nang erawh chu engkimah fimkhur la, hrehawm tuar la, Chanchin Tha hriltu lam hna thawk la, i rawngbawlna kha hlen rawh.” (II Tim 4:5)


ARTICLE
CHANCHIN THA, PATHIAN THILTIHTHEIHNA
    Kan ram hi tunhmaa a dinhmun leh tunlai dinhmun tehkhin chuan a danglam em em tawh mai. Tun hma kum 1940 lai bawr vel thleng khan tana hnathawh thawmhnaw atan pawha kan duh loh hi an chawlhni thawmhnaw tha ber kha a ni ve mai a.  Dam lohin ramhuai tlawn na’n ran thisen hmangin an inthawi thina. Thim an hlau a,mitthi an hlau a, sih te, thingzung kai te, leiruangtuam te an hlau bawkin milu la hnam kan nia, T.V-a kan hmuh thin Africa rama hnam mawl ang chiah hi kan niin sawi sen rual a ni lo.
    Chutiang taka hnam mawl leh rethei, mi thim, mi bo chu Pathian rilru, a hmangaihna chuan chhandam a duh a. Sap Upa leh Pu Buanga tirin Pathian thiltihtheihna chuan min tidamin nunna min pe tain tun dinhmun nuam leh sang takah hian min lo hlangkai ta a ni. Pathian Fatlum kan inti thei hial awm e. Kristian ram zaah za kan inti a missionary-te kan tir chhuak ve ta hial a. Kan silhfen a changkangin kan ropui hle ta mai a. Malsawmna dawnga heti khawpa kan lo ropuia kan lo changkang ta hi a ropuiin Pathian zaha, chawimawia, faka a rawngbawl tur hi kan ni ngawih ngawih mai le! Chungleng savate leh ramsa, rannungte hi an mizia a danglam lo a, an hram dan ngai rengin an la hrama. Amaherawhchu mihring Amah anna neia a siamte hian ropui, hausak, changkan kan thiam lo hle mai.
    Sap ram min hringtute chanchin kan hriatin Biakin a ram a, inkh^wm tur an awm lo an ti a. Khawvel hi sex lamah an tlan nasa a, khawvel parmawina an chen a khawvelin an intihlim ta zawk a. Pathian tihna an thlachham ta a ni. A nih leh kan ram ve hi inenchiang ila ram nuam, ram ralmuang, ram thianghlim leh ram zalen leh inhmangaih tawnna ram ni ve hial tawh awm kan nih lai hian khaw tin maiah zurui, zu zuar, ruihtheihthil ti, rukru, mi rawk ching, tual that, eiruk, tangka sum ngainat, lal inchuh, insawi chhiat, mahni hmasial... Heng bakah hian piangthar inti inkhawm duh lote \awng\ai ngai lo, thilpek pe hreh tlat te kan va tam si em ! Missionary tirchhuak zaah za kan intih lai hian hei hi kan dinhmun a nia. Kan eizawnna kawngah pawh hian dikna hi kan hnawla , tura hrai sate hi kan zuara sa hrisel lote kan zuar a, tling lovin kan buk bawk a. Kan hlawkna a nih dawn chuan inbum kan hreh lo va a leitu leh a eitute hi lo vanduai mahse pawi tihna a awm tawh lo.
    ‘Tihdam theih loh hri kan vei a ni e, tihian i awm mai mai ang’ kan ti mai dawn em ni ang le? Tirhkoh Paula chuan, “Tihmakmawh ka chungah a in nghat,” a ti a. Pathianin Ezekiela hnenah a mi Israelte hnenah an ngaithla emaw ngaithla lo emaw Chanchin tha i hrilh tur a ni a ti a. Kan veng leh khuaah te hian thawh tur a va tam em! Ringtute inkhawmna leh Pathian fak honaah te hian kan zinga tel ch^kna pawh an nei lo a ni awm e. Inen chian ngai a tam hle mai. Chanchin tha avang hian mite kan hruai zo lo kan ti phur zo lo hle ta mai. Kohhranah pawh kan tih thinte chu la ti zel thin mah ila nun thar, lawmna thar, boruak thar a awm mawh hle ta a ni. Kan chhungkua bikah pawh hian kan eng zo bik nange aw tih tur a ni ta!
    Pathianin thiltihtheihna pawh min pe a, thihna chunga thuneihna leh vanram chahbi min kawltir ringtute hian kan r^lthuam pawh hi kan hmang tha peih ta bik lo em ni le? I kiangah thimah mi an thi, thlanah thlamuanna nei loin a ti... thlamuanna nei lote hnenah Chanchintha hril turin Lal Isua’n min duh a ni. Hun khirh tak chu a lo thleng mek zel a, huaikawm-bawl te, tha duh hauh lo te, mahni hmasial te, tangka sum ngainatu te an pung zel a. Setana pawh nasa takin a tang niin a lang a ni. Kan thil neih computer te Tv te Mobile phone te pawh hi Isua lamah min hruaitu a nih loh vaih chuan hurna, inthlahdahna, sual lam pan tirtu, chapona, lemchanna tha lo tichhuaktu a ni mai. Chanchin tha a lal lohnaah sual a ngampa a, Lalpa tel lo nun tleina atan a ni mai.
    Chanchin |ha hian kan in chhungah lalna leh thuneihna chang se la, chhungkaw maicham vawn nunnaah te Pathian ram tana thilpek pekah te sawma pakhat pekah te thlarau bo vei naah te, Chanchin tha hrilhna kawngah te kan thang ngei ang. Hrem kan tawh loh na’n Chanchintha leh thlarau bo man hi kan tihtur a ni. Chanchin tha hi chhungkaw damna leh mimal damna kan ram damna leh hmasawnna tur a ni. Chanchin |ha Pathian thiltihtheihna a ni e.

Friday 20 May 2011

SERMON

KROSS THU
    
         Lal Isua leh Kraws chungchang hian Thlarau lam atang kher lo pawhin ngaihven a hlawh em em mai a. Khawvel mithiam, a bikin thilhlui haichhuak pawl (archaelogist)-ho pawhin Isua Kraws te, a thlan te, a thihdan chungchang leh a thawhleh dan chungchanga thil hriat leh khawvel hriata evidence pho chhuah theih an chak a, thudik tluantling chiah lo thlengin an thehdarh fo mai a. Hei vang hian thudik hriat pawh a har a. Tun laia video pakhat lar takah chuan Isua Kross awmna hlui hmuchhuakin an insawi a. An sawi dan chuan Isua Kraws awmna lai chu tlang pang atangin a khi tlang thla ruak mai a. Isua naka an chhunna thisen far chu lei hnuaiah put thlain Israelte Pathian Bawm, tuma hriat loha a ruka lei hnuaia lo inphumah chuan a far thla a, a thisen farna chu kil thum neiin triangle shape ang hian a la dum niin an sawi a ni.
    Midang pawhin Isua tuamna puan thisen kai chu an dahna Biak In atanga ru chhuakin a thisen sample chu an la a, Isua DNA an nei niin an insawi bawk a. Anmahni tawngkamah phei chuan “Pathian DNA kan nei ta,” ti hialin an sawi a ni. Thenkhat sawichhetute pawhin Isua leh Marthi chu nupa angin an sawi mek bawk a. Eng pawh nise tun tuma kan ngaihtuah atan chuan helam hi chu chhui thui hman loah inngai mai ila. Kan Pathian Thua chiang taka a lan danin Isua hi Jerusalem kulh pawnah Kalvari tlangah Golgotha ‘luruh hmun’ an tihah chuan midang pahnih nen Kross-ah an khengbet a ni.
    Kross hi khawvelah a lar hle mai a. Thawnthuah phei chuan Thlahrangte leh vampire te pawhin an hlau hle niin an lantir thin a ni. Kross chu thil kawkawlh sawina a ni mai a. Kan in bangah te khawlaiah te pawh thil kawkawlh chu kan hmu fo thin. Kross hrim hrim hi ngaihsanawm tak leh thil thianghlim, ramhuaite hlauh tur niin a lang lo. French Revolution laia mi lu tanna khawl (guillotine) ang mai khan he thing-kawkalh, mi tamtak tihhlumna hi a rapawm duh viau zawk awm e. Kalvari tlang pawh hi tlang mawi leh ngainatawm tak a nih a rinawm loh a. Misual an tihhlum thinna hmun a ni a, ‘Golgotha (Luruhhmun)’ an tihna chhan pawh hi thenkhat chuan a tlang hi luruh pian ang tak a ni thin an ti a. Thenkhat erawh chuan, mi tamtak tihhlumna hmun a nih vang a ni an ti bawk a. Eng pawh chu ni se, mi tamtak thlaphang mangang leh thi tur chalchang aurawl hriat fona hmun leh thisen luanna hmun, rapthlak taka mihring tihhlumna hmun a nih avang hian a hming sawi ringawt pawh hian dawihzep rilru chu a tim ur ur thinin ka han ring deuh a. Han zeldin thubawl ta zel ila, a hun lai hian he tlang hi “A hrang,” tia an thlahrang hmuh sawi tur hria pawh an awm nual ka ring!
    Kan hlaah te hian “Aw tlang mawi Kalvari” ti tein ngainatawm takin sawi mah ila, mihring rilru pangai atang chuan Golgotha leh Kross chu ngainatawm loh tak mai, tihbaiawm zet mai an ni zawk a ni. Nimahsela chu thil tihbaiawm tak mai chu hlaah “Kei ka tan chu kraws chu ngaihhlutawm ber a ni” tiin kan sa tlat si a; eng vang nge? A chhan chu keini misualte chhandamna tura tling zo awm chhun Pathian fapa thisenin a bual tlat a ni. Lal Isua taksa kan tana hlana a awmna hmun leh a thisen kan tana leihbuaka a awmna hmun, kan damna awmchhun Kraws hi ringtu tan chuan a ngainatawm a, luruh hmun pawh hmun mawi a lo chang thei ta zawk a ni.
    Kalvari tlangah chuan Kross pathum a ding a. A sira Kross pahnihte chuan kan tan awmzia an nei lem lo. Misual thihna an ni mai. A laia Kross ding erawh hi chu tling lo min titlingtu, thiam lo thiamchanna a ni a. Thing tha an hmang emaw an cheimawiin an nawt mam bik emaw a ni chuang lo. Nimahsela Pathian fapa, a taksa leh thisen hmanga nun nei lote hnena nunna pe theitu chuan hrehawmna, hmuhsitna leh na tinreng tuarin a nunna kan tan a hlan ta a. Pathian ni mahse mihring ang chiaha na hre mi, hrehawm tuar thei, hlauh leh zah pawh hre miah a insiam a, hreh chung chungin, hlau chung chungin, na ti chung chungin a ni kan tan tan a tuar ni.
    A vei apiangte chuan “Pathian fapa i nih chuan Kraws atang khan lo chhuk ta che,” an ti a. “Pathian a ring alawm amah hi tunah hian chhandam rawh se; Pathian fapa ka ni a ti si a,” an ti a. Misual thi tura hrem takngial pawhin, “Krista chu i ni lovem ni? Intidam la keini pawh min tidam ta che,” tiin a au el a. A thiltihtheihna te, a Pathianna te, Krista chhandamtu a nihna hmang tein amah an fiahin an thlem a, hei mawlh hi tuar a har ka ring thin. Setana pawhin “Pathian fapa i nih chuan,  heng lungte hi chhanga chan thu pe rawh; Pathian fapa i nih chuan tla thla la... i chungthuah zawng ...” ti tein Pathian fapa a nihna hmangin fiah leh thlem a lo tum tawh a nih kha. Mihringah chuan kan nih reng leh kan dik rengna lai taka dawta min puhna leh min chona, min fiahna hi thlemna tuar har lai tak a ni fo thin reng a. Hneh loh turte ai chuan ngam zawng takte min tihna pawh thin a ur hma thin. Lal Isua tan hian angel sang tam tak koh thlak a, a kilhna thirkhente chu mitkhap kar leka phawi a, Pathian fapa a nihzia lantir tur leh dawta an hekna zozaiah te a dikna lantir tura Kraws atanga chhuk hi a har reng reng lo. Mahse theih loh chhan pakhat a nei; a kilhna thirkhen chauh khan Lal Isua kha a khengbet lo, misual chatuana boralna meipuia lut tur nang leh kei min hmangaihna chauh chuan a kilhna phawi tur leh Kross atanga chhuk thei lovin a khengbet a ni zawk.
    Mi thenkhat chuan, “Pathian hmangaihna hi kan sawi tam lutuk a...” an ti fo thin, a dikna lai a awm ang. Nimahsela Pathian hmangaihna hi sawi zawh theih a ni lova, chatuan pawhin a chanve pawh kan sawi seng dawn lo. Pathian min hmangaihna chu a takin Kraws-ah chuan a lo lang ta a, chu hmangaihna thinlunga hretu chuan hmangaihna vekin an chhanglet lo thei lova, mite hmuhsit Kraws chu an lo thlang ta thin a ni.

ARTICLE

        SOUND SYSTEM LEH A KAIHHNAWIH

         Puipunna hmun reng rengah hian sound system hian hmun pawimawh taka luah lo thei ta lo. Inkhawmna a ni emaw, fellowship a ni emaw, khawtlang punkhawmnaah emaw pawh ni se sound system a that loh chuan programme a hlung tak tak thei lo. Thusawi ngaihthlak a ngaih hunah te, zai ngaihthlak a hunah te, rimawi kan mamawh hunah te hian hmun lian tham leh mipui tam tham punkhawmnaah chuan mihring aw leh ri tha taka kan hriat theih a ngai a ni.
        Mihring bengin ri a hriat theih chin sang ber leh hniam ber inkar hi 20hz - 20khz a ni a. Chutiang ri pe chhuak thei tur tawngrinna (microphone) te, speaker te leh amplifier te kan mamawh a. Kan hmanraw hman azirin ri sang ber leh hniam ber kan mamawh loh chang a awm thei bawk. Thu kan sawi hian kan aw ki hniam ber leh sang ber kan hmang kher lova, mi naranin chutiang aw kan chhuah thei vek kher bawk lo. Hmanraw tha, ri hniam leh sang dik tak leh mawi taka pe chhuak thei leh tlo si te chu to tak tak an ni tlangpui a, tun laiah phei chuan in zau tak chhunga mipui pungkhawmin a rin zawng inang veka an hriat theih tura hmanraw duan te pawh a awmin a tha tulh tulh a. Kan ram Biak In vela kan hman ve phak tlanglawn te hi chu hmanraw veivak (portable) leh chanvo neituin ama aw a hriat vena tur (stage monitor) atana duan an ni tlangpui.
        Ram changkangah chuan Biak In, Hall leh puipunna reng reng hi eng, boruak thianghlim leh ri leh hmanraw hrang hrang awm dan tur ngaihtuah saa mithiamin an duan a ni tlangpui a. Kan ramah chuan a rem dan danin kan phuahchawp nawk nawk a la ni ber a, kan hmanrua pawh duhthu a sam lo va, kan phak tawkah hian tha thei ang bera hman kan zir a la tul rih a ni. Kan Biak Ina kan hmanraw neih thenkhat vantlang tana hman tangkai dan lo thlir ila:
1) Microphone    :  Tawngrinna hi chi hrang hrang a awm a. Biak Ina thusawina atana kan hman ho leh tie clip te hi condenser (cardioid) an ni tlangpui. Condenser hi studio-a ri dang awm lohna hmuna hla tak atanga kan ri duh man pha tur microphone chak bika duan an ni. Hnaih lutuk chuan ri pup pup a siam thei a, a chak em avangin ri hrang hrang a man hma bik a a kiu awl thin. Hman thiam chuan tangkai tak, hman thiam loh chuan buaithlak tak a ni thei. Dim an ngai bik a, pen ringawt paw’n a chhe hlauh thei. Test dawn chuan tawng chhin mai a tha ber.
        
Zaina leh zaihruaina atan hian dynamic microphone kan hmang ber a, hnaih deuha hman tur, ri dang man tel lo thei ang ber tura manna lai bik nei (unidirectional) a duan an ni. Tihpalh pawh a dawl deuh.
2) Speaker    :  Speaker hi amplifier nena neih kawp ngai, power pek chawp ngai chi (passive) leh powered (active an ti bawk) a awm a. Chi hrang a tam khawp a, kan neih phak tlangpui hi multipurpose ‘Ren tin daih’ tih ang deuha duan an ni a. Bi-amplified an ni ber a, a hnuaia speaker lian ri thum (Low frequency) chhuahna tur leh a chunga ri sang (High Frequency) chhuahna tur dah an ni. Ri hniam tak thleng pe chhuak thei chu a lian bik tlangpui a, 15 leh 18 inches hi a tlanglawn an ni. A coil pawh a bik taka duan an ni. Kan sawi thui hman lova, a zuartute sawi ringawt ni lova, Watt rating an pek dan te, Frequency range te, SPL te amplifier class thlengin a dik tak zir chian a pawimawh. Company hrang hrang siam a inang lo a, a man pawh a insan hleih hle. Dim an ngai a, hman thiam tawk loh vang te, Biak In mamawh tawka chak leh tam kan neih zawh loh avanga a load lak theih ai sangin kan hman vang tein kan tihchhiat phah fo.
3) Rimawi hmanrua te    : Khuang, keyboard, guitar, bass guitar, drumset te kan hmang lar a. Khuang leh drumset hi a volume duh ang tawka pe chhuak tur chuan a rikna hmun tur a bika duan emaw, electronic hmanrua hman emaw a ngai. Khuang pawh hi electronic kan la hmang thuaiin a rinawm. Rik dan tur leh hunbi fel tak an nei a, hman thiam chuan zai tinuamtu leh inkhawm boruak pawh vawrh kang dawrh thei an ni. Hman thiam loh erawh chuan bengchheng an tling thuai thin.
        Tun laiah mi tamtakin sound system tha tawk lo kan buaipui a. Nimahsela kan neih zawh tawk erawh kan ngaihtuah tel a tha awm e. Zai mi pakhat chuan Biak In pakhatah a zai chu tihkhawk a duh a, chutiang hmanrua an lo nei si lo a, a ang zui hrep mai! Thusawitu pakhat pawhin a duh tawka a rin loh avangin Mizorama sound operator tha ber pawla an sawi thin chu “I va thiam lo ve” tiin a hau hrep mai a nih chu! Hmanraw enkawltu chu a rilru a fim a pawimawh a. Hmanruaah hian kan hmanraw neihin a tlin tawk enna (meter) a awm a, kan duh aia a zawi a, min sawisel luai luai a nih pawhin pelh loh hram tur a ni. Kan hmanraw tlin baka chet leh thiam chiang mang lova ba-sa-ngam hi chhiatna hmawr a ni a, kan neihchhun pawh tihchhiat ai chuan “Kan hmanraw tlin tawk a ni,” tia sawiselna karah pawh fimkhur thiam a pawimawh.
        Sound system chungchang hi sawi tur a tam a, a then pawh kan sawi seng rih lo a ni. Lehkhabu hrang hrang leh internet-ah pawh zir tur leh chhiar tur a tam em em tawh a, a tel lova kan khawsak theih loh avang hian zai mi leh thusawi mi tan phei chuan tlem azawng chu hriat ve hrim hrim a tha khawp mai. Thiam chiang mang lo leh hmanraw zuartute thuziak dik tawk lo pawh a tam avangin fimkhur erawh a ngai thung.

Sunday 15 May 2011

Sermon

 KRISTIAN CHHUNGKUA
-Rbt Lalthanvawra
Nunna chi neiin pumkhatah a siam lovem ni? Chi thlah Pathian ngaihsak a zawng a ni. (Malakia 2:15)
    Kristian chhungkua tih thu hi thu pawimawh leh sawi hlawh tak a nih mek laiin a taka hman leh nun chhuahpui tur hian ngun taka ngaihtuah leh zir chian ngai tak a ni tih chu kan hre theuh awm e. Tun tumah pawh hian Kristian chhungkua din a tulna leh a pawimawhna te kan tarlang thiam tawk dawn hauh lo a ni tih inhre chungin Kristian chhungkua kan din theihna tura min tanpuitu a nih beisei chungin phak ang tawk tawkin Kristian chhungkaw din a pawimawhna leh a tulna te tarlan kan tum dawn a ni.
    Aw le, tun chawlhkar liam taa Kristian chhungkaw chawlhkar hun kan hman naah khan Pathian thu ka rilrua awm reng a awm a, chu chu Nunna chi nei in pumkhatah a siam lovem ni? Chi thlah Pathian ngaihsak a zawng a ni. (Malakia 2:15) tih hi a ni a. He thu kan en hian chhungkaw tin mai min dintu, a nihna leh kan nundan tur leh kan khawsakhonaah hian a duhdan leh a bul tumtu a nihna chiang takin a rawn tarlang a ni.
    Tun lai khawvela sualna chi hrang hrang lo pung zel hian chhung tinte min luhkhung mek zel a, chutih rualin khawvelin hmasawnna atana thil tangkai tak tak a hmuhchhuah, a lova kan awm theih tawh loh thleng hian sualin hmanruaah a hmang ta zel a ni a, chu chuan kan hriat loh hlan te, kan hriat reng chung pawhin chhungkaw member tinte, a lian ber atanga a te ber thlengin rilru leh taksa kan ngaihtuahna leh kan tawngkam thlengin sual lama min hnuhluh nan a hmang zel a. He sual tuifawn lak atang hian khawvel thiamna leh finna, Politics te hian min chhanchhuak theih dawn si lo. Chuvangin heng sualna laka  min veng tur hian a pawimawh ber chu Pathian duhzawng leh a zirtirna te ngai pawimawh a, Kristian chhungkua kan din hi a ni.
    Kristian chhungkua kan dinna tur atana chhungkaw entawn tlak tak tak kan Bible-ah hian an awm teuh a. Chung zingah chuan Kristian lo din tirh laia Kristian chhungkua pathum te hi an chanchin i han chhui teh ang.
    1. Mari (Marka Nu) : Barnaba farnu emaw a ni awm e. (Kol  4: 10) Jerusalem-ah in a nei a, Kristian hmasate’n inkhawm nan an hmang thin a ni.  A fapa Marka chu Chanchin Tha pahnihna ziaktua ngaih a ni. Tin, Petera lungina a tan lai khan thahnemngai takin a chhuah theihna turin an inah an tawngtai a, Lapa Vantirkoh chuan Tanin atanga hruaichhuakin Marka nu inah a hruai lut a ni tih kan hre bawk a ni. Hemite chhungkua hi Pathian an rinna leh a hnung an zuinaah hian entawntlak an va ni em! Ringtute thlamuang takin an inah hian an hahchawlin Lalpa chu fakin chibai an bukho thin a, Pathian thiltihtheihna leh malsawmna tamtak thlarauah an dawng a ni.
    2. Ludi : Ani hi Ludia bial Thuahtira ami puan senduk zuara Philipi khuaa awm ani a, Pathian be mi a ni (Tim 16:14) Paula thusawi a ngaihthlak hnuah amah leh a chhungte’n Baptisma an chang ta a, a inah hian Paula leh Sila te a mikhual a, Chanchin Tha hrilna kawngah an thawhhlawk em em a ni.
    3. Lazara te chhungkua : Ani hi Mari leh Marthi te nuta pa a ni a, a farnu te nen chuan Bethani-ah an awm a. Jerusalem atanga mel 2 leka awm a ni. Isua chu khawpui a tlawh dawnin an inah a thleng a, vawikhat chu Isua awm loh hlanin Lazara chu a damlo a, a thi ta mai a. Isua chu ni li lai chinah a lo kal a, Lazara, puk thlana a awm tawh chu a kaitho leh ta a. Joh 11: 1-15 kan chhiar chuan hemite chhungkaw chanchin atang hian Pathian hmangiahnain chhungkua a phuarkhawm thlamuanthlakzia leh Pathian ropuina thihna hnehtu a ni tih nasa taka tarlanin a awm a ni.
    Aw le, Kristian chhungkaw duhawm tak tak pathum chauh kan tarlan atang hian Kristian chhungkua chu Isua’n thuneihna leh Lalna a chan thinna chhungkuate an ni tih kan hmu thei a. Vawiinah hian kan chhungkaw member tin te la piangthar vek lo mah ila, Isua’n Lalna leh thuneihna a chan theihna turin Kristian chhungkua din theuh i tum ang u. Kristian chhungkua kan dinna tur atan hian member tinin mawhphurna kan nei theuh a, nu leh pa an pawimawh ang bawkin fate pawh an pawimawh bawk a ni.
    A tawp berah chuan kan Lal  Isua a lo kal leh thuai dawn avangin Lal Isua ringtu kan nihna hi he khawvel atan mai ni lovin, he khawvel piah lam atan pawh a ni. Tun lai hun inthlak danglam dan leh khawvel  thil hrang hrang te kan thlir hian Lal Isua lo kal lehna hi a hnai tial tial a ni tih min hrilh nawn mawlh mawlh a ni. Kristian chhungkua hian a tum ber chu khawvela chhungkaw hlim leh nuam tak din mai ni lovin Lal Isua lo kal leh hunah hian kan chhungkaw member tinte Pathian rama hruai thlen hi a ni.
    “Lo cheng ve la, kan run chhungah
    Hmangaihtu Lal Pathian
    Chhungkaw puipa ber lo ni la,
    Kan in, kan thinlungah” tiin Pathian hnenah inhlan ila, Kristian chhungkaw tha tak kan din theuh theihna turin chhungkaw tin te’n tan i la theuh ang u.

ARTICLE

   ELECTRIC PASTOR BIAL ZAIKUTPUI THLIRLETNA
           Electric Pastor Bial Zaikutpui 2011 chu a lo tiak leh ta reng mai. Kum dang zaikutpuiah chuan Bial chhung Kohhran tin puala zaipawl intihsiakna a tel zel a, kumin chu “Change” kan ti ve a ni ang, Music Camp kan ruahman zawk a, nimahsela inpe thei kan tam loh avangin kan hlawhchham ta rih a ni. Inkhawmpui dang ang lo takin thupui kan nei lo tlat mai a, a dangdai ve hrim hrim. ‘Zaikutpui’ han tih chuan mi tinin hawi lam kan nei sa thova, thupui hran neih kher loh pawh a lo tihchi phian mai!
LAWMNA TUR:
1. Inbuatsaihna : Bial Music Committee hruaitute’n ngaihtuahna, tha leh zung an sen nasat turzia chu a hriatthiam vek mai. Music camp te hlei hlei kha hlawhtling thei se chuan kan chhawr tangkai em em tur thil a ni. A thlengtu BCM Gosen pawhin theihtawp an chhuah a, sound system pawh nuai khat leh singhnih man vel an lei belh hial a ni! Ushering a tha thlawt a, thil theihnghilh thlengin min pe zui chat chat mai a, kan thiannu lehkha sem tur thlauh palh pawh an lo chhar a, a dawngtu turte hnenah an lo sem diam mai! Refreshment buatsaih leh sem dan pawh a felfai thlap mai.
2. Zaipawl  : Good Friday hunpui zawh chiah ni mahse Kohhran zaipawl tin leh Bial zaipawl ten inkhawm apiangin hla tha takin an rem thei a, BCM Gosen Biak In hi zai nuam tawk vel chiaha lian a ni a, Biak In chawm zo tawk vel chiah sound system nen, a zai hnuhnung apiang a mawi zual emaw tih mai tur an ni. A tawp zan hian Electic Veng Kohhran Jr. TKP te mawi takin an zai bawk. Zaipawl zaiah hian hmel leh chezia thlengin hmasawnna tam tak a hmuh theih a, a lawmawm hle.
3. Mipui Zai :    Mizo Kristian inkhawm hlawhtlinna pawimawh tak pakhat chu mipui zai kan tui em tih leh kan lam nasa em tih hi a ni awm e. Tun tum zaikutpui hi khua a lum deuh nen, tum dang inkhawmpui ang chuan kan lam hut hut lo deuhin a lang a. Nimahsela thalai kan tam bawk a, aw chi kima, “Khumtir rawh u Angel te u..” kan han ti tuar tuar mai kha chu nuam tak a ni!
4. Phek thlirna : Programme duan a felfai thawkhat a, sermon a hlawkthlak thin hle. Soloist pawh kan Bial hian kan lo nei tha hle mai. Tul lutuk lem lo puan vak vak kan sim ta viau. Inkhawm laia phone ri ruai ruai a awm miah loin ka hria, mipui pawh kan changkang sawt e. Zai tha duh mang lo hmuh tur an khat pharh mai. Inkhawm laia chhuak pawh an tlem a, ngaihthlak hun laia phun sur sur leh muthlu lup lup a zai huna lam leh mai ang chi pawh kan awm ta loin a lang. Zai tur hritlan thu sawi hmasa kher chi leh zaipawl mipui hmaa khuh tluar tluar ching pawh an awm ta lo.
HMASAWNNA TUR:
1. Hun hman dan: Hun hman dik hi tan hun vawn dik chauh a ni lo. Tul lutuk lo sawi kual chiam te, inbuatsaih that loh avanga thu ngai sawi nawn vak mai leh “Eh...ih.. ah” kan tih chhung leh kan chet ran thiam loh vanga kan hun khawhral hi a uiawm tham thin a ni. Hnam changkangte inkhawm pawimawh bikah te chuan programme chhiar chhuah te, “I lo kovang u” tih leh chanvo tih zawha comment kual duah hi a tam tawh vak lova, chibai bukna, Pathian thu chhiar, zaipawl, solo, sermon, mipui zai, tawngtai etc., programme duan dan fel tak hmangin an hun theuhah chanvo neitute an indawt thlap mai a, programme kan ngah tum phei hi chuan entawn thiam a chakawm thin.
2. Programme    : Programme a tha viau a, lehpekah chuan variety tam ta se ngaiah kan nei lo deuh theiin a rinawm. Zaipawl style inang vek tam lutuk ai chuan duet, group, beat group leh accapella thlengin music genre pawh chi hrang tam deuh leh mipui zai tam zawk awm thei turin inbuatsaihna hun thawl zawk nen tan la ila, zaikutpui a nih ang ngeiin speaker tih hluai aiah Praise & Worship tihte awm ta se a inhmeh viau maithei.
3. Mipui kan tlem: Bial zaikutpui hi zaipawl meet emaw ti tlat kan la tam viau. Bial chhunga Kohhran mi zawng zawng huap programme-ah chuan beisei aiin mi kan tlem tlat thin. Zaikutpui a nih ang ngeiin mipui zai tam se la kan vaiin kan ta neih lehzual thei ang em?
4. Music camp kha : Thil tha tak tur kan puitlin zo lova, a uiawm em avangin “ta sela,” tih tur a tam khawp mai. Hun rei lo deuh zawk, zan riak a nih pawhin ni tin hna thawh dal lo turin 8AM - 5PM tal awl ta ila lut thei kan tam zawk ang em? Kan camp thulh boruak vel khan zaikutpui boruak thleng khan a delh rit deuh em aw tih theih a ni awm e.

Saturday 30 April 2011

SERMON

PATHIAN THU AWIH
            Pathian hian a thupek kan zawm hi a ngai pawimawh hle mai. Bible hmun tam takah hian Pathian thu awih pawimawhna leh a thupek zawm tura min beiseizia kan hmu. Pathian leh mihring inkar hi ‘pa leh fa’ anga tehkhinna a awm rual rual hian ‘bawih leh a pu’ anga tehkhinna pawh hmun tam takah a awm. Pain a fa thu tha a hrilh \h$n a, pa thu awih chu fapa tan thil tha a ni ang hian Pathian thu awih hi kan tana tha tur a ni a, chutih rualin bawihin a pu thu a awih hi a bat a ni ang hian a kawi a ngila Pathian thu awih hi mihring tih tur dik tak a ni bawk a, a thu awih lote chu chatuana meidila hrem tur an ni.
PATHIAN THU AWIH TÛLNA THENKHATTE:
    Finna a ni: Thufingte 1:7 leh 9:10-ah chuan, “Lalpa tih hi finna bul a ni a...” tih kan hmu a. Khawvelah hian thiamna leh finna zirin kan hmanhlel a, nimahsela finna leh thiamna tluantling nei erawh kan awm chuang lo. Mi inzir sang apiangte hian mahni, chhungkua leh khawtlang ro an rel fel thiam chuang lo. Khawvel finna a sang tual tual a, buaina leh harsatna a pung ting mai a ni. Finna tak tak nei tur chuan a bul kan tanna tur chu Pathian tih leh a thu awih hi a ni.
    Pathian kan hmangaihna a ni: I John 5:3-ah chuan “Pathian kan hmangaihna chu hei hi a ni, a thupekte kan zawm hi; a thupekte chu a khirh si lo va,” tiin kan hmu a Amah Lal Isua ngeiin, “Nangni’n min hmangaih chuan ka thupekte in zawm ang,” tiin min hrilh a ni. Pathian ka hmangaih ti si a, a thupek zawm lo chuan dawt a sawi a ni.
    Mihring zawng zawng tihtur a ni: Thuhriltu, khawvel finna leh hausakna te, ropuina leh nawmsakna zawng zawng nei chikimtu chuan a thu zir chhuah zawng zawng khaikhawm na’n “Pathian tih la, a thupekte vawng rawh; hei hi mihring zawng zawng tih tur chu a ni mai,” tiin min hrilh a ni.
( Thuhriltu 12:13 )
    A thupekte zawm chu Amahah a awm reng a, Amah pawh chu amahah a awm reng bawk a ni.
    Pathian hian a thupek kan zawm hi a lo ngai pawimawh khawp mai. A hnena thil kan pek te, a rawng kan bawlsak te, leh thuthlung hlui huna inthawina hlan te pawh kha a pawimawh em em vek a, nimahsela a thuawih hi a duh ber chu a ni. Saula chu Amalek mite leh an thil neih zawng zawng tiboral vek turin Pathianin thu a pe a, nimahsela ama remhriatnain Saula chuan Amalek lal Agaga chu a nung chungin a hawn a, beram leh bawngpa thau tha tha te chu inthawi na’n a hawn bawk a, Pathian thu a awih loh avangin Pathianin lal atan a hnawl ta a ni.
    Keini pawh hian Pathian rawng kan bawlnaah hian kan fimkhur a ngai hle mai. Mihring chuan tha tih dan leh remhriat dan te pawh kan lo nei ve thin a, mahse Pathian chuan mihring thlir danin a thlir ve lo va, tumah a rawn ngai hek lo. Pathian thu chu thu tawp a ni a, tha a tihzawng chu tha a ni mai a, tha lo a tih chutha lo a ni mai. Bawih kan nihna leh Pathian chu rorelsak tur ni lova roreltu a nih hrerengin a thu awih tura kan intukluh mai hi kan tih tur a ni. Pathian hmaah mihring tumah kan theihna leh thiamna chhuang thei kan awm lo va, inngaitlawma a thu awih mai hi a finthlak ber a ni.
    Mihring remhriatna leh thahnemngaihna atang chuan Pathian leh a ram tana hlawk tur thil tam tak kan ngaihtuah ve thin a, thil thianghlim tawk lo leh sawi mawi chawp ngai Pathian mit tlung lo thleng pawha ham tel a awl thin. Pathian thup>k leh duhzawng ngaihven hi a pawimawh hmasa ber a ni.
    Kan Pathian hian diktaka tih hi a ngai pawimawh em em a, thahnem ngaih luatah felhlel deuh leh a thupek ang lo va thil tih palh hlauhawmzia hi hriat reng a tul a ni. Finna te, remhriatna te hian tangkaina a nei ngei mai, nimahsela Pathian chuan thil tha kan tihsak aiin a thu kan awih mai a duh zawk a ni. Pathian chu chungnung ber a ni a, engkim chunga roreltu a ni.A thu chu thu tawp a ni a, mihringte hriat phak loh leh ngaihtuah sen loh thlengin a hre vek a, mihring remhriatna leh finna hi a mamawh lem lo. Pathian tana thil tha tak tihsak te, thil ropui tak tihsak tumte pawh hi thil tha tihduhna chu a ni ngei mai; nimahsela kan Pathian chuan a thuawih hi a duh ber a ni.

            BAPTIST KOHHRAN TOBUL LEH NIHNA
-Rev PC Liandula
    Siamthatna intanna leh Baptist Kohhran tobul chhuichhuah tum hi a harsa hle. A chhan chu Apstotic age (zirtirte hun) atang tawh khan Baptist rilru hi a piang tawh a. Thenkhatin Judate tih anga Baptisma kalpuitute-ah an chhui lut a, thenkhatin Johana Baptisma-ah an chhui lut bawk a. Thenkhat erawh chuan Lal Isua leh a zirtirte tihdan kalpuitu leh kutchhuak niin an inchhui bawk. Thenkhat chuan, “Protestant kan ni ve lo, Lal Isua leh zirtirte tihdan anga Ringtu Baptisma kalpuitu kan ni a, Lal Isua kutchhuak dik tak kan ni,” tiin an inchhui bawk. 
    Ana-Baptist an tih chu : Apostolic Age an tih (kum zabi 1-na) hunah khan, Universal church emaw Catholic church (Roman Catholic ni lo) -in Kohhran a awm a. Kum zabi 2 & 3-naah chuan Kohhran chu Rome sawrkar thuneihna hnuaiah a tlulut a, nausen Baptisma a lo piang ve ta bawk a. Chu chu duh lo pawl, Lal Isua tihdan leh kutchhuak chhunzawm zel an awm a, nausen laia Baptisma an pek pawh duh lovin an in Baptis nawn leh thin. Chungho chu Ana-Baptist (in-Baptis nawnho) tiin an ko ta a ni.  Anni ho chu tihrem tumin Rome sawrkar leh Kohhran chakna hmangin beih an ni ta a, mi tam tak an martar a ni. Mahse an dinna chu Pathian thutak leh zirtirte thurohchhiah a nih vangin an pung ta zel zawk a ni.
    H.C. Vedder chuan, “An chakna leh pun zelna te, hah thei lova an kal zelnate hi siamthatna hna thawktute angin mithiam ni lo mahse, an zirtirna hi Pathian lehkha thu nghet taka vuantu, tihduhdah lai pawha danglam thei lo, dik taka rorelnaah chuan famkim, thurin dik a taka lantir kawnga zau tak, inkaihhruaina lamah chuan strict tak an ni tih kawng tam takin finfiah a ni. An lo chhuahna bul tak hriat a har a, siamthatna hmahruaitute zinga pakhat Zwingli rualin an lo lian tan a, an lo chhuahna leh an zung (root) chu hnunglam hun rei tawh takah a ni,” a ti. Tin, H.A. Newman chuan, “Kum tam tak ata thil hlui chhui mite ngaihthah Baptist-ho tana hlu tak chu Ana-Baptis-ho hi an ni,” a ti bawk.Ana-Baptist-ho hi Nausen Baptisma duh lo, Rome sawrkar leh Kohhran tang kawp (Roman Catholic) Kohhran tihdan duh lo an ni. Kum zabi 5-naah phei chuan Theodosius Code (dan)-ah phei chuan thih thlenga an chunga rorel theihna dan an siam nghe nghe a ni.
    Tuarnain a hrin Baptist Kohhran:  Hetiang hian nausen Baptisma leh Roman Kohhran puithuna duh lo, ringtu baptisma vuan tlat pawl hrang hrang an lo lang a. A.D 300-500 inkarah Donatus-a pawl. AD 500-800 inkarah Paulincian, Paula ngaisang pawl (Kristian an inti bik). A.D 900-1000 inkarah Bogomile, Ringtu Baptisma nghet taka vuantute, 1000-1100 inkarah Petera zuitu intite. 1100-ah khan Waldinsian-ho, Bible thuneihna leh Ringtu Baptisma - piangtharte chan tur tia pawmtute. A hnu lamah phei chuan khaw chhak leh thlangah an pung ta zel a. Heng mite hi nasa taka tihduhdah an ni a, nuai eng emaw zat tihhlum an niin sawi a ni. Tichuan siamthatna hun hnu deuhvah khan John Smyth leh Helwys-te chuan an Zirtirna leh Thurin avanga an tlanchhiatna ram, Holland-ah 1609-ah khan Baptist hming puin an din ta a ni. Hetiang hi ni mahsela zirtirte hun atangin Baptist rilru chu a piang tawh a, tlai khaw hnuah tihduhdahna leh neksawrna nasa tak karah Kohhran pawl (denomination) angin a lo piang ve chauh a ni. Chuvangin Baptist Kohhran hi “Tuarnain a hrin Kohhran” an ti thin a ni. Lal Isua tuarna avanga a nak atanga lo piang Kohhran chu ‘Kohhran tak’ a ni si a.
     Baptist Kohhran nihna leh innghahna :  Baptist Kohhran nihna chu thil pathum – 1) Thurin pakhat intawmnaah.
2) Kohhran mipui rorelna (Congregational church polity)-ah. 3) A tak thil (practical matter) chu pawlah emaw khawtlangah emaw khawvel tawp thleng pawha tihlan zelnaah te a innghat. Tin, dik lo thei lo kawng nga (five points of axioms) a awm bawk:-
a) Pathian chu Lalber chantirnaah. b) Mi tinin Pathian hnen thleng tura dikna inang tlang, chu chu mi tin hnena hriattir leh tibuaitu laka ven. c) Kohhrana zalenna inang leh ringtute mawhphurhna inang – Lal Isua thupek ropui tihhlawhtlinaah. d) Sawrkar laka zalen Kohhran neih,Pathian thu awiha tihtur min pek tih zelnaah. e) Nangmah i inhmangaih angin i vengte i hmangaih tur a ni tih, tihdikna kawngah te a innghat a ni. Kohhran hi ngaihtuah chian a ngai a, belhchian dawl Kohhran pawh kan ngaihtuah tel a tha.

Saturday 23 April 2011

            ISUA KRISTA A THO LEH TA!!!
                                                           -Johny C.Lalhmingmawia
    Khawvela hmelma hlauhawm ber leh dan rual loh chu thihna a ni. Thihna chuan, mi zawng zawng tana tihdanglam leh pumpelh theih hauh lohin, hmanraw chi hrang hrang a hmang thin a. Nimahsela Lal Isua Krista chu thihna hnehin a tho leh ta a, thihna rorelna chu a thuhnuaiah a dah ta a ni.
Lungngaihna ata lawmna...
    Isua, Kraws-a an khenbeh laia zirtirte mangan dan tur leh thlaphan dan tur kha ten lai hunah chuan kan suangtuah thiam kher lo vang. ‘Pathian fapa’ tia a hnung an zui thin leh chibai an buk kha Rom sipai hovin Kraws-ah an khenbehsak a, nuihza siam na’n hmangin “Judate Lal” tiin an elsen a nih kha! Khatih laia Lal Isua, “Pathian fapa a ni” tia lo tan tlat chu thil harsa tak a ni ngei ang a, an lo zui tawh thinna avang pawhin inchhir rum rum pawh a awl hle ang. Lal Isua khan a thawhleh dawn thu sawi mahse zirtirte khan an ring zo lo nge, a thawhleh hnua an hnena a inlar ngei hma kha chuan an thlamuang thei tak tak lo va, pawn chhuak ngam lovin an awm a nih kha. Nimahsela Lal Isua chu a tholeh ngei a ni tih ‘an hria’ ni mai lo va, ‘an hnenah alo inlar chinah chuan’ Thlarau Thianghlim pawlna nasa tak changin, khawvel mite’n an hriatthiam phak loh khawpa hlimna vawrtawp an chang a ni. He lawmna hi eng vang nge tih i’n ngaihtuah teh ang...
1. Isua kha Pathian a nihzia a chiang ta: Isua khengbetute chuan Isua chu ‘Judate Lal’ tiin an nuihzat a. Nimahsela Isua thawhlehna hian zirtirte rinna chu rawn tifamkimin, Pathian fapa a nihzia a rawn tichiang a. Isua chu a tholeh ngei a ni tih an hriatchian hnu chuan Isua chu Pathian a nihzia au-chhuahpui chu an zak tawh lo a ni.
2. Isua thawhlehna chu khawvel hnehna a ni: Lal Isua thihna kha khawvel laka tlawmna angin lang mahse, thawhlehna chuan thihna tur chu hnehin thlan thiltihtheihna chu a rawn tichhe ta a. Lal Isua kha a lo nung-leh a ni satliah mai lo va, thihna a hneh a ni.
Lal Isua thawhlehna - ringtute tan chakna:
    Isua thawhlehna hian ringtute nunah thil rawn thlen pawimawh tak tak a nei a:

1. Thawhlehna hmahruaitu a ni: Krista kaihthawhin a awm ang khan, mitthi thawhlehna a awm ngei tur thu Pathian Thuin min hrilh. (I Korinth 15:20).
2. Nun thar neihna a ni: Thawhlehna chu mihring hlui thihna ata thilsiam thar, nun thar neihna a ni. (II Korinth 5:17).
3. Van khua leh tui nihna min pe: Bawhchhiatna avanga Pathian laka then hrana awm tawhte, Krista rualin Van hmunah thut ve theihna kan lo chang leh ta a ni.  (Ephesi 2:6).
4. Beiseina nung min siamsak: Isua a tholeh ngei a ni tih hriatchianna chuan Pathian chu rintlak a nihzia min hriattirin a ropuizia min hmuhtir a, ringtute chu beiseina leh thlamuanna min pe. (I Thessalonika 4:13-14).
    Heng zawng zawng hi an pawimawh em em-na
chu ringtute tan chakna min siamsaktu an ni. Isua a tholeh ngei a ni tih hriatchianna (conviction) chuan thih thlamuanna min pe a, sual hnehna nun thar chu kan nun lo niin, hlutna
min rawn siamsak a, beiseina nungin kan nun chak takin min hruai thin a ni.
Isua thawhlehna- kan nunah
    ‘Isua kha a tho leh lo’ tih ngaihdan leh zirtirna lengvel karah hian Tirhkoh Paula’n Galatia mite hnena a sawi “Krista chu keimahah a nung zawk a ni...” (Galatia 2:20) a tih hi kan hriat reng a pawimawh. Isua chu khengbet mah sela kan nunah Isua Krista hi a nung a nih chuan khawvel mite’n min tihhlumsak thei tawh lo va, a nung reng zawk a ni. Mite’n Isua chu khenbeh tum leh mah sela an khengbet dawn tawh lo, Amah ringtute zawk hi min khengbet pawh ni sela thawhlehna chu Isua zara kan chan tur a ni.
    Keini ringtute hian ‘Isua chu a tholeh a ni’ tih kan rin tak tak si chuan he khawvelah hian eng nge hlauh tur awm ang a, engin nge Isua hming kan fakna dal thei awm ang le? Lal Isua kha a thihnaah a tawp mai lo va, a thawhlehna chuan nun thar a rawn siam a ni. Ringtute tan sual thihsan a, sual ti lo ni ringawt lovin, nun thar neih a va tul em! Nun thar, Lal Isua hnungzui, Pathian fak leh chawimawi nun neiin Lal Isua hi mi tin nunah nungin lo cheng reng rawh se.
Pathian Hmangaihna
                                                                              -Thangpuii
    Pathian hmangaihna chu sawi dikah a awm lo va, sawi thiamah a awm lo. Nunah, chetziaah, thianghlimnaah a awm a. Kan nunah Krista a lal chuan kan duhdanin kan awm thei lo. Thildang zawng zawng aia ngaihpawimawhna awm thin.
    Mahni tha tih zawnga kan hun kan hman tam a, Pathian hun min ruatsak anga kan hman that loh hian mahni kan intichau thin a, thildang ngaihpawimawh zawk kan nei thin a ni. Mihring rualawhna leh khawvel riltamnaah kan buai thin a, kan kawng zawh lai pawh kan hre lova mahni inhmuhfiah hi a har em em thin a ni.
    Buhseng hun laia kan seng loh chuan a ngui a, a hlawk lo va, a tlem thin. Chutiang chian chuan kan ringtu nunah pawh hian kan nun hian hmasa tur a hmasaktir lohva keimahni kan indah hmasak chuan buaina emaw, harsatna emaw, ro-na emaw, inkiltawihna emaw kan nei thin a, puhmawh tur thil hi kan hre zung zung thin a ni.
    Kristaah hian kan ding nghet tur a ni a, kan ring ngam tur a ni. Kan tan thil ropui tak min tihsak a, kan lawmna tur leh kan hlimna turin ram min buatsaihsak bawk a, ram min buatsaihsak kan thlen theihna turin a thawk khum - Chanchin Tha danglam ve ngai lo min pe leh bawk a. Chu mai a ni lo; hun tha leh damna min pe a, duhthlanna zalen takin kan chang a, kan vannei em em a ni. Kan Pathian hian a hmangaihte hi kan taksa duhzawng leh mit itzawng rawngbawla kan awm a phal lo va, ngaihzamna leh ngaihthahna kan neih a phal hek lo. Min hmangaihna leh min chhandamna hi kan hriatchian a duh a ni.
    Mihring dinhmun hi a derthawng em em a, piangthar lo va kan awm hi Lalpa’n min hlauhsak a ni. Damchhung a rei lo, thih hnu-chatuan..chatuan a nih avangin leh piangthar lo chan chatuan hremhmun kumkhuaa natna hi kan chang ang tih min hlauhsak a ni. Min hmangaihna hi i ngaihtuah chiang ang u aw. A hmangaihna ngaihtuah chian hi a hun takzet a ni. Min hmangihtu hian rawngbawltu a ngah, chawimawitu pawh a ngah, kan tel lo pawh hian ram-luahpuitu a ngah, kan phu loh a hmangihna kan chan hi lawm nachang i hria ang u. Kan tana a nun petu hian kan nun- atana pe ve turin leh a hmangihte hmangih ve turin min phut a ni. A tlawmna tawmpuitu, a tuarna tuarpuitu kan nih va hi a phut a ni. A fapa neih chhun hmangin kan tan kawng zau tak a hawng a, kan vanneihna hi hrechiang ila chuan kan hnungtawlh mai lovang a, a hming fak leh chawimawi te, Amah pawlna leh a Thutak te hi kan ngaisang ang.
    Pathianin min hmangaihna leh kan tana thil ropui tak a tih hi kan hria a, sawi pawh a hlawh hle. Mahse.... ti teh ang, hriatna chauhvin Pathian hmangihna hi kan sawi hlawm a, kan thinlungah hian hmun a chang lo va, chuvangin kan nun hi a khawhar a, a chau va, a beidawng a, mahni kan inthiamchawp leh vel mai mai thin. Eng dang vang mah a ni lo, kan nun hi kan hmangaih loh vangin Pathian Thu hi kan ngaina lo a ni. Pathian hmangaihna hi kan nunah chiangin fiah se la chuan tuna kan awmdan ang chuan kan awm lo chiang viau ang. Kohhranah leh chhungkuaah pawh kan tui ang a, Ama hminga inpawlhona leh inpumkhatnaah pawh hian kan tui ang. Zorama Kristian (Ringtu) a tam zawk hi chu Pianthar awlsam, tluk leh awlsam hi kan tam em a ni! A tak pawh chiang lo, mahni theihnaa rawngbawl hi kan tam em em a, hmangihtu rilru tinatu hi Zoram ringtute kan ni. Piangthar, engkim ti thei, sual haw lo nu leh pa, hruaitu nih a hun tawh lo ve.

Saturday 16 April 2011

SERMON

      CHAWIMAWINA LEH FAKNA
(Luka 19:28) 
-Upa T. Zasanga


          Isua Jerusalem-ah Lal angin a lut ang khan nang leh kei ringtu piangthar tawh hi Lalpa chenna, a Biak In, a kal tlang theihna kan ni tur a ni. Tunah hian nangmahah lal ropui tak anga a lo luh theihna turin i thinlung kawngka i hawng em?
        Jerusalem mipuite chuan Lal Isua kalna turah an puante an phah a, hei hian inphahhnuaina leh inngaihtlawmna a entir. Lal Isua lalna, a ch>nna leh a kal tlang theihna ni tur hian kan inphah-hniam a, kan tlawm a ngai a ni. Chapo, tlawm thei lote hnenah Lal Isua a cheng thei lo a, a ngampa hek lo.
        “Hosanna (Tunah chhandam rawh kan ngen a che)” tiin mipuite chu an au a. Tunah pawh hian chhandam kan ngai hle a ni. Bawhchhiatna sual leh anchhe lakah te, damchhung ropuina lem leh duhamna dik lo lakah te, thatchhiatna leh chapona bawih nghawngkawla kan tanna lakah te chhanchhuah kan nih theih nan leh sual tinreng laka kan him theihna turin, mimal, chhungkua leh kan ram hian chhandam kan ngai em em a ni.
        Lal Isua chawimawina ri chu Juda mi ropuite, puithiamte leh lehkha ziaktu te’n an ngai mawhin an hrethiam lo hle a ni. Pharisaite, mifel leh thianghlim intite chuan, “Zirtirtu, i zirtirte hi zilh rawh,” an lo ti a. Thlarau mit-var lo leh meng lote tan chuan tih mai awm pawh a ni reng e. Lal Isua erawh chuan, “Hengte hi an ngawih reng ai chuan lungte tal an au chhuak tur a ni,” a ti. Lawmte lawmpui hi thil har tak a ni fo mai. Mite’n fak an hlawh niah te, chawimawi an phu-na laiah te hian sawi nawi emaw, beng chhut ngawnsan mai hi awl tak a ni. Thlarau Thianghlim hunah kan cheng mek a. Isua Jerusalem-a lal ang mai a sabengtung no chunga chuanga a lut chu a takin a lang tawh si lova, taksa, rilru, thlarau, thilung lam atangin a ni zel ta si a. Vawiin Palm Sunday-ah hian Lal Isua i chawimawi ve thei ang em? Nangmahah Lal a nihna turin kawng i hawn thei dawn em?
        Lal Isua’n,“Do lentir tura lo kal ka ni,” a ti a, mipui kan thuhmun reng thei lo. “Mi bawrhsawmte chuan daktor an ngai a, mi hriselte chuan an ngai lo,” a ti bawk a. Lal Isua an mamawhna hriaa a hnen pan nach^ng hria apiangin chhandamna an chang thin. A chunga chhandam kan ngaihna kan sawi hrang hrang atang hian, “Lalpa, misual ka ni, min chhandam rawh,” ti thei turin kan tlawm thei em le? Nge, fel leh tha tawkah kan inngai zawk?
       
Kan hma lawkah hian Good Friday kan hmang dawn a, Pathian fak leh chawimawi turin kan thlarau lam inbuatsaih a pawimawh hle mai. Inkhawm lem lo leh zaikhawm lem lo pawh hian a hman liam theih ve tho mai. Mahse Marthi leh Mari chungchang atang khan Lal Isua thu ngaithla a, a bula awm chu ‘chan tha’ a nihzia kan hmu chiang hle a nih kha. Nangmah venga, enkawla, tiseiliantu, i siamtu chu i fak loha i chawimawi loh chuan a tan i inpe lo tihna a ni. Thlarau mit meng inti tak tak, sawi thiam tak tak, mi chak lohna leh fel lohna hmu thei tak tak si, mahse Pathian fakna leh chawimawina hlamchhiah tlat, Pathian Biak In ngaina miah lo leh mahni sawi ngei pawh nunpui tum lem lo, mahni nuam tih china awm tlat hi kan tam hle mai.
        Lalpa zawn chhuah, Kristian ram, Kristian chhungkua inti si hian sim tur leh thansan tur hi kan va la ngah em! Sual thuphachawina tawngtai beihpui nikum lawkah kan hmang zo chauh a nih kha. “Hosanna! Tunah kan ram leh chhungkua  sualna bawiha kan tang hi min chhandam rawh,” tia kan sual thupha chawiin i sim ang u. Kan nunah Lal Isua’n Lalna chang se, hunpui kan hman chhoh turah pawh hian hlim takin amah i fakin i chawimawi ang u.
    Lalpa hruai theih turin inpe rawh. I nunah tu nge lal ber le?



ARTICLE
 
MAHNI
    
        Thufing pakhat chuan, “Mihring hmelma lian ber chu mahni hi a ni,” a ti a, a dik hle awm asin. Kan nih tur ang min nihtir lo thintute, mi huat leh ngei min hlawhtir thintute, kan duh reng vang pawh ni lo va mualpho leh hming chhe taka min siam thintu hi eng dang ni lovin ‘Mahni’ hi a ni. Ni, thil tha chu kan hria. Mahse chu thil tha chu kan ti leh thei si lo. Fel nih pawh kan duh, fel dan pawh kan hria; mahse kan duh ang ngawtin kan fel thei bawk si lo. Mi kan hmangaih a, kan hmangaih em emte chu kan huat ber berte an ni leh lawi si thin. Heng zawng zawng lo awmna bul chu kan hmelma lian ber ‘Mahni’ vang a ni kan ti lo thei lovang.
    ‘Mahni’ hi a buaipuiawm takzet a ni! He khawvela buaina,hrehawmna leh manganna zozaite hi mihring hmelma lian ber ‘Mahni’ vang hi a ni thei ang em le? Chutiang taka hnawksak, kan hmelma lian ber chu kan hriat chian a, kan hneh a ngai a. Miin a hneh tur hmelma a hriat chian loh chuan amah chu hnehin a awm zawk thin a ni.
    Khawvel a mi nihlawh ber berte hi tute nge ni ang le? Ti zawng hian ngaihtuahna i han seng dawn teh ang aw.. Khawvel a mi zawng zawng hian hlimna kawng hrang hrangin kan zawng vek a. Mahse khawvelah hian tuma’n hlimna tluantling an tum ang an chhar chhuak ngai lo. A nih leh tute nge hlimna tluantling chhartute chu? E le.. Isua Krista nunna tawmpuitute hi! Isua Krista ringtute hi hlimna chhartute an ni ngawt lova, mi nihlawh berte chu an ni tlat asin.
 
  Khawvela hlimna zawngtute chuan an hmelma lian ber chu mahni an ni tih hi an inhre chiang thin lova. Isua Krista ringtute erawh chuan an hmelma lian ber ‘Mahni’ chu an hrechiang thung thin. Chu an hmelma lian ber chu Isua Krista kros-ah thih sanin Isua Krista nunna chu an teawmpui ta zawk a ni. Isua ruala suamhmang khenbeh pakhat zawk khan ‘Mahni’ inhre chiang lovin Isua tihdamna a beisei a. Pakhat ve thung erawh chuan ‘Mahni’ (misual hrem ngai a ni tih) inhre chiangin Isua hnenah, a ram a thlen thlenga hre reng turin a ngen a. Isua hnen a\angin chh^nna duhawm tak a  hmuh  phah ta a nih kha.. Mi nihlawh va ni tehlul em!
    Tu pawh ‘Mahni’ inhre chiang chuan, Pathian thianghlimna hmaah misual bawlhhlawh mai a ni tih a inhria a. Chutihlaiin Isua Krista chauh hi a thianghlimna, a felna, a finna leh tlanna, a tana nunna awmchhun a ni tih a hre thin. A tan sawi theih awm chhun chu, “Lalpa ka lawm e,” tih tu mai hi a ni.
    Isua Krista kros hian a tum bulpui ber nia lang chu mihring hmelma lian ber Pathian hawisantu, ‘Mahni’ hi hneh a, Isua Krista thawhlehna nun min neihtir hi a ni. Awle, kumin Good Friday- lo thleng turah hian ‘Mahni’ invui liam ila, khawvela mi nihlawh ber nih i tum theuh ang u.




Friday 8 April 2011

SERMON

                     TIHDAM  I  DUH  EM?
                                                                                                                                         H.Lalroluahpuia
    “Tihdam i duh em?”  He thu hi Lal Isua’n damlo pakhat, kum sawmthum leh kum riata rei lo na tawh, Bethesda dil kianga damna duha lo mu hnena a zawhna a ni. He zawhna atanga lang chiang tak pakhat chu, Pathian hian mihringtea ‘Duhthlanna’ a dah hi a ngaipawimawhin, a zahsak hle a ni, tih hi a ni awm e. Amah vekin, “I thuin thiam i chang anga, I thu vekin thiam loh a chantir ang che” a ti a ni. Hetihlai mek hian kan duhthlanna erawh min hauhsakin, A tana hlan turin min sawm reng a , kan duhthlanna sang ber min ngen a ni. Tin, he thu zawhna hian a tarlan chian em em chu, he zawhna zawttu Lal Isua Krista, tidamtu  a nihzia hi a ni.  He zawhna   zawttu hian damna duh a, Amah pantu apiangte hnenah tisa leh thlarauvah damna famkim a pe thin a. Chutiangin, Bethesda dil kianga damlo pawh hian Tidamtu a hmuh veleh a remchan angin dam a duh thu, vui aw takin  Isua hnenah a thlen a, Tidamtu  Isua’n a tihdam tak zia kan hria a ni. Tidamtu, Lal Isua Krista a ni miau va!
    He khawvela rei lote a cham chhunga, Lal Isua hna thawh langsar ber chu, ‘Tihdam rawngbawl hna’ a  ni. Damlo te, zeng te tidam a, mitdelte mit tivar a, kebaite kea kaltir a, pharte tithianghlim a, mitthite kaitho a, ramhuai zawlte ngaiawh leh tirtu a ni a, nun nei lote tan chatuan nunna hlu ber thlengin a buatsaih a ni. Eng angin nge Lal Isua Krista hi i tan i hman tangkai ve dawn le? Eng angin nge Tidamtu Isua Krista hi i tih dawn? “Tu pawh ka hnena lo kal chu ka hnawtchhuak tawp lovang” tiin, Lal Isua’n min sawm a, min nghak reng a ni.
    “Kei Lalpa, tidamtu che ka ni” titu hian tun thlengin mi tin tana tisa leh thlarauva damna famkim, kan tan a la dah reng a. Mihringte tana tih rual ni lo pawh, Pathian tan chuan tih rual loh a awm lo va, Pathian nen chuan engkim tih theih a ni. Keini Kristian, Lal Isua neitu inti te zingah pawh hian  midangte hriatpui lem lohva natna phur hi kan tam awm e. Kan natna chu eng ang pawh nise, Tidamtu Lal Isua hnenah thlen ila, kan duh takzet a nih phawt chuan damna chu kan chang ngei ang…
    Ringtute hian Vanram kan panna kawngah hian ni tin a thara keimahni nun, ‘Hossana’ (Tunah chhandam rawh) kan pekna tur hi a tam thin hle. He khawvel hi kan khualzinna mai, ringtute famkimna hmun a la nih loh avangin keimahni theuh hi engtik lai pawhin kan insiam tharin, sual thihsanna nun nen , Pathian hnenah kan inhlan thar mawlh mawlh reng tur a ni a, chumi ti tur chuan Lal Isua hnenah kan kal thin tur a ni..
    Kan theihna  chin chinah, kan phak leh kan hriat ang tawk zelin rawng kan bawl a, kan hmanhlel hle thin. Kohhran leh pawl, mimal angte pawhin hma kan la nasa hle a. Hetia kan kal mek lai hian, Lal Isua leh A lawmna ber thlarau bo chhandam leh A hna tul ber Chanchintha hrilhte hi keimahniah an lal ber reng em tih hi kan in zawh fo reng a tul a ni. A thupek anga, Amaha awm reng a, A hnung zuitute kan nih takzet chuan, Chanchin Tha hril a, thlarau bo chhandam hi kan hna tul ber a ni tur a ni. Chu nun chu kan hlamchhiah leh keimahni lam inrelfel kan tum lutuk thinna avang tein keimahni ngei natna kan insiam a, kan rawngbawl-puite nena kan inkarah lah hliam mihringte tana tihdam rual loh kan siam fo thin. Chu chuan, kan rawngbawl-naah nasa takin nghawng a nei a. Krista thuhretu, thahnemngai taka a rawngbawltu inti siin, Krista hmel hliahtu kan nih phah fo thin a ni.
    Sipai za hotu phar, Namaana khan damna a chan khan thuawihna mai ni lovin, mihringa tlawmna namen lo tak a paltlang a ni. Lal Isua zuitute kan nih angin Lal Isua hnen pan tur hian lian leh ropui a awm theih lohva, hmangaihna avanga a chhandam tawhte kan nih avang pawhin A hnen pan tura tlak lo a awm theih bawk hek loh. Natna phuarin i awm em? I taksa a dam em? I rilru a dam em? I thlarau a dam em? Tihdam i duh em? Tidamtu Lal Isua Krista, i nih angin pan rawh. Mihringa tlawm a tul a nih pawhin hreh suh. Damna famkim a pe dawn che a ni! Lal Isua Krista hi kan zavaia tan damna kim a ni e! A hnenah chuan taksa, rilru leh thlarau, damna famkim a awm si a!!!
“                                     Tidamtu Lal Isua Krista …Amen! “

                             

Article


                            Ni tinin ka ngai che


Annie Sherwood Hawks

Ni tinin ka ngai che
Ni tinin ka ngai che,
I duhzâwng chu;
Ka tih fo theih thin nân,
Min zirtîr la.

tia Pathian kan auhna aw hi ringtute au hla tûr a lo ni reng mai. Pathian Thlarau Thianghlim zirtîrna tel lova kal thiam lo mihringte tân chuan Pathian kaihhruaina tluka duhawm leh thlâkhlelh tûr a awm thei lo a ni.   
    He hla ril leh lungkuai tak hi nu buai thei tak leh chhangchhe tak Pi Annie Sherwood Hawks-i’n, a ni-tin nun hman dân thlir chungin kum 1872–a a phuah a ni a. Annie hi New York khawpuia Hoosick-ah May 28, 1835 khân a lo piang a. Naupang tê a nih lai a\ang rêngin hla phuah thiam tak a ni a. Kum 14 mi lek a nih lai pawhin chanchinbu hrang hrangah hunbi nei takin hla mawi tak tak a lo chhuah tawh \hîn a ni. Hla 400 chuang zet a phuah nghe nghe.
    Kum 1859-ah khân Charles Hawks nên an innei a, fa pathum an nei nghe nghe a. New York khawpuia Brooklyn vêngah an chêng ber a, Dr Robert Lowry-a enkawl Hanson Place Baptist Kohhranah an lawi \hîn a ni. Dr Robert Lowry hi fakna hla phuah thiam leh musician ropui tak a ni a. Pi Annie talent tha tak pawh chu reilotêah a hmu vat a, fakna hla phuah tûrin theihtawp chhuahin a fuih ta sauh sauh a.
    Pi Annie chuan he hla a phuah dân chanchin ngaihnawm tak chu hetiang hian a ziak a:     “Kum 37 ka tlin kum- 1872 June thlaah khân tûk khat chu Ni chhuak a mawi êm êm a. In chhûng sekrek khawiha ka buai êm êm lai chuan thâwklehkhatah ka bulah hian Lalpa chu awmin ka hre ta tlat a. Mite hian an hlim lai leh lungngaih lai hian engati nge Lalpa tel lova an hun an hman theih thin le, tiin ka ngaihtuah a. Ka thinlungah thu a rawn lût zut zut a, ‘Ni tinin ka ngai che’ tih hla hi ka lo ziak chhuak ta a ni”  tiin.
    He hla a phuah hnu lawkah hian an Pastor Lowry-a chu a va entîr a. Dr Lowry-a chuan ropui a lo ti hle mai a, mawi takin a thlûk a siam nghal a,a thunawn hi a belh nghal bawk a. A ngaihdân chuan hla rêng rêng hian thunawn an neih hi a tha ber a ni. Sak rual a awl a, hla a tifamkim a, naupang tân phei chuan a tul a ni, a tih vâng a ni.  He hla hi phuah a nih kum la la hian Cincinnati hmuna National Baptist Sunday School Association inkhâwmpui Hla Buah an chuantîr nghal a. Inkhâwmpui palaite chuan duh takin an sa nghal thup thup mai a ni. Hemi hnu hian zaithiam hmingthang Ira D.Sankey-a chuan an rawngbâwlna hmunah a sa lar a, America leh Britain rama ringtute hla duh ber pâwl a ni ta hial a ni.
    He hla a phuah atanga kum 16 a vei hnuah Pi Annie chu a pasalin a thihsan a. “Ka nunah hian hlohna rapthlâk tak a lo thleng a ni,”  tiin a ziak hial a ni.  Chutianga lungngai taka a awm lai chuan he a hlaphuah hmanga Pathian thlamuanna a chan dân hetiang hian a ziak a:
    “ He hla ka phuah tirh chuan a satu leh ngaithlatute thinlung a khawih viau mai chu mak ka ti hle \hîn a. Mahse ka pasal thihna avânga lungngaihna chhûmin min bawm lai chuan he hla hmang hian Pathian thlamuanna mak tak ka dawn phah ta a ni. Midangte tâna malsâwmna hla a nih ang bawkin Pathianin he hla hmang hian min thlamuan ta a ni,”  tiin.

    He hla thlûk siamtu Pastor Dr Robert Lowry-a hi America ram khawchhak lama Baptist
Dr Robert Lowry
Pastor lar leh ngaihsan hlawh ber pâwl a ni a. March 12, 1862 khân Philadelphia khuaah a lo piang a. A lo puitlin hnu chuan Pastor hna thawkin Pennsylvania, New York leh New Jersey-a Baptist Kohhranahte Pastor hna a thawk kual a. Inenkawlna leh inkaih-hruaina (administration) lama mi thiam, thusawi thiam leh Bible thiam tak a ni a. Rimawi leh Pathian fakna hlate hi a tuipui êm êm a. Kum 1868–a William Bradbury a thih chuan Biglow Publishing Company chuan an lehkhabu chhuaha Music Editor atân an ruat a. Theihtawp chhuaha chu hna chu a thawh avângin music lam a hriat phah ta êm êm a ni. America ram pumpuia Pathian fakna hla tihhmas^wnna kawnga thawh hlâwk ber pâwlah chhiar a nih phah ta hial a ni. Music lamah training mumal nei lo mahse Pathian fakna hla tha leh mawi tak tak kan neih theihna tûrin a thawh hlâwk êm êm a. A kaihhruaina hnuaiah Hla Bu tam tak tihchhuah a ni nghe nghe a. Sunday School-a sak tûr hla tam tak a lo pian chhuah phah ta a ni.
    

Sual thlemna-te avânga lungngaia awm fo thîn kan nih avângin:
    “Ni tinin ka ngai che,
    Min awmpui lang;
    Ramhuaiin min thlemin,
    Min hneh lo vang.”      
            
tiin Pathian tanpuina i dil ang u.   

Sunday 27 March 2011


LAL ISUA ZUI - TUARNAAH
“Lal Isua tuarna tawmpui ve turin, Lalpa’n a mamawh che asin;
                                                                                                                          -     Rev. P.C.Liandula
Krista avanga ropuina chauh hi, Chang tur kan lo ni lo.”
Vawiin hi Martarte Ni a ni a, “Lal Isua Zui Tuarnaah” tih thupui i lo ngaihtuah teh ang. Kan ram Kristiante \awngkam hman tam tak zingah ‘Martar ngam nun’ tih te hi a ri zing viau mai. Martar (martyr) tih hi Greek tawng a ni a, a awmzia ber chu ‘Thuhretu’ tihna a ni a (TT 1:8 & 22). Hemi avang hian Kristian hmasate khan zirtirte (apostles) sawina atan an hmang thin. Tichuan ringtute an lo pun zelna karah zau zawka hman a lo ni ta a. Lal Isua ringtu leh Pathian Fapa thihna hneha tho leh Chhandamtu a nihzia thuhretu leh rinawm taka zuitu an nih avanga tuarna leh thihna hial an lo tawhin ‘Martar’ tiin an sawi ta \h$n a ni (TT 22:20). Tichuan Lal Isua zuitu leh ringtu nih avanga martar hmasa ber Bible-a kan hmuh chu Stephana kha a lo ni ta a ni (TT 7:54-60).
Kum zabi pahnihna atang phei chuan Kristiante tihduhdahna a hluarin martar an tam ta hle a. Martarte ruang awmkhawm reirui chu “Lunghlu aia hlu, rangkachak aia thianghlim” an ti ta hial a. Krista avanga martar-te ruang chu bawm (container)-ah dahin hmun bik neiin an dah ta a, a hnuah phei chuan Kohhranin martarte thlan hial an sa ta a ni. Martar-te chuan an taksa ngei hlanin thihna chu an tem ngei tur a ni a, thihna chu Kristiante’n nunna thutak an hril huatna rah chhuah (result) a ni. Martar-a thihna chu thuhretu nihna leh Kristiante hlutna vawn thatnaah pawmin mahni inphat veka inhlanna chu a ni tih chu Kristian hmasate ngaihdan nghet tak a ni a. Tin, Kristian hmasate chuan Baptisma channa angah an ngai a, “Thisena Baptisma,” tiin an sawi hial thin a ni. Tertulian-a phei chuan, “Martar-te thisen chu Kohhran chi a ni,” a ti hial a ni. Tichuan Vatican Council II-naah chuan, “Martar-na chuan zirtirte, zirtirtu angin a siam a, ... chuvangin Kohhran chuan thilpek hlu ber leh hmangaihna tehna sang berah kan ngai,” tiin thuthlung an siam a ni. Martarte Ni kan nei hi a lawmawm hle. Lalpa chu fakin awm rawh se.
A chunga kan han tarlan hi Kristian hmasate’n martar an ngaihdan a nih chuan, Martar-te tuarna chu lunghlu leh rangkachak aia thianghlim leh hlu zawk chu a va ni em! Chuti a nih chuan Lalpa’n min mamawhna chu Krista tuarna tawmpui ve nun chu a ni chiah mai. Kan Missionary-te, Pastor leh Rawngbawltu zawng zawngte hian tuarna pumpelh zawngin ke kan pen nasa hle ta mai. Krista avanga ropuina chauh hi kan chan tur a ni bik lo. Vawi khat chu, “Missionary-te’n damna an chan theih n^’n i tawng\ai ang u,” an ti a. Kei chu ka awm hle hle thei lo. Ka tho va, “Hawh u, an dam na’n ni lovin tuar zel t<rin i tawngtai zawk ang u,” ka ti ta a. Ropuina tlang atanga rawng kan bawlin kan inphur chhuak zo ta lo, kan tuar ve a tul a ni. Tun laiin Orissa state-a kan ringtupuite’n an tuar nasa a, an vau reng bawk. Khawvelah rethei mahse, vsnah an hausa ang. Haleluia Amen!
Pathian Thuah chuan khawvel thildang avsnga tuar turin min fuih lo va, Kristian kan nih avanga tuar tur erawh chuan min fuih. “Krista pawh khan a tuarsak che u avangin hetiang ti turin koh in ni asin; a hniaka in zuina turin entawn tur a hnutchhiah che u kha,” (I Pet 4:16; 21). Tin, “Krista avanga Amah in rin chauh ni lovin; Amah avanga in tuar pawh phal a ni si a,” (Phil 1:29) tih kan hmu bawk a ni. Kan ramah hian a langa tuarna hi kan hlat viauvin a lang lem ta lo. Chutiang chu a thleng chiah lo a nih pawhin, Krista leh a Chanchin tha avanga thianghlimna leh rinawmna te, dikna leh felnate leh thutak humhimtu kan nih avanga martar nun kan sin ni, chhungrila kan tuar vawng vawng ni a tam hle mai. Nimahsela kawlkil thleng pawha Krista thuhretu nih chu kan chanvo a ni si a. Krista avanga Martarna nun sin ngam theuh turin chhiartute inhlan ang u.
Martar-a thihna chuan Lal Krista takzia lantirin a chawimawi a, Pathian rinawmzia a tarlang a, khawvelin Pathian aw an hriat chian phah thin a ni. Ringtute pun zelna leh Pathian ram zau zelna atan thusawi chauh a ni lo, tawngtai chauh pawh a ni bik hek lo. Thiamna leh finna a pawimawh rualin “Martar Ngam Nun” a pawimawh a, kan mamawh a ni. Krista vanga tuar ngam, Krista vanga chan ngam, Krista vanga rethei ngam, Krista vanga mualphona zawng zawng i phur ngam dawn em le ?

Saturday 19 March 2011

March 20, 2011

SERMON
 
EXODUS
(I Korinth 10:6-6, 10:11-13)
                                                                                  -Upa C.Lalduha
     ‘Tin, chung chu kan tan entirna a ni; thil sual an chak ang bawk khan kan chak ve loh nan an zinga thenkhat milem betu an ni ang khan milem betu ni suh u.”
    Tin, chung chu entirna turin an chungah a lo thleng a nih kha, keini hun tawp lo thlenna-te hi min zilhna turin an ziak a ni bawk. Chuvangin dinga inring chu fimkhur rawh se, chuti lo chuan a tlu dah ang e. Mihring tuar theih ang chauh lo chu thlemna reng reng in chungah a thleng ngai lo. Pathian zawng a rinawm a  ni. Ani chuan in tawrh theih tawka liam thlemna in tawh a phal lovang, in tawrh theihna turin thlemna rualin tlanchhuahna a siam zawk ang.
    Kumin 2011 Sunday School Senior ‘B’ zir turin kan hotute’n Exodus an thlang hi a lawmawm hle mai. A thu hi ngun taka kan en, kan zir chuan tun hun hnuhnunga Kristian te tan hian darthlalang fiah tak a ni a. Israel fate hi tisa-in a tak ram daitu an ni a, Aigupta salah tangin, chhanchhuaktu ropui tak, lei arsi lian Mosia hmangin Aigupta atangin Khawizu leh hnute tuia luang ram duhawm taka awm turin a hruai chhuak a. Kanaan ram, Pathian malsawm ram, an thlahtu Abrahama hnena a thutiam angin a tana ruat ramah chuan hruai luha an awm thu leh an kalkawng harsatzia leh, an rinawmna te, an relna te, an phunchiarzia te, chuti chung chung pawha Pathianin  a lainat a, a khawngaihzia te chiang takin a lantir a. Heng zawng zawng hi Tirhkoh Paula chuan History mai atana ziak a ni lo va, Keini hun tawp lo thlenna-te hian thil sual an chak a, an hel a, an thinur a, Pathian an sawichhia a, tiboraltu tihborala a awm  ang khan kan awm ve lohna turin an ziak (record) a ni a ti a ni.
    Tisa (taksa)-a an awmdan kha hlimthla rawngbawl an ni a, Keini Thlaraua piangthar a, Isua chu Lal leh Chhandamtua pawmtute’n khawvel Aigupta kalsan a, kan Kanaan Lalpa’n kan tana a buatsaih, “In tan hmun siamin ka kal dawn hi.... ka awmnaah nangni pawh in awm ve theih nan” (Johana 14:1-4) tia Lal Isua’n a sawi pantute hian fimkhur tak leh chhel taka kan Kanaan kan panna kawng hi zawh a ngai a ni.
    Exodus tih hi  awmzia chu “Kal chhuah emaw ‘chhuahna’ tihna a ni a, Greek tawng a ni. Abrahama fapa Isaka fapa naupang zawk Jakoba (Isarela) fate chanchin chhuina a ni. Aigupta salah an tang a, a tirah chuan duhsaknain Josefa Aigupta roreltua atan laiin a pa leh a unaute a duhsakna avangin Aigupta-a ram \ha lai Gosen phaizawlah an awm a. Hun a lo kal zel a, Aigupta Lal indawt zelah Josefa hre pha tawh lo an lo lal khan tihduhdah leh neksawrin an awm a, an mangang au thawm chu Pathianin a hria a, an pu Abrahama hnenah a thuthlun leh tiam tihlawhtling turin, Mosia chu Israel fate hruaichhuak turin a tir ta a ni. Lal thinurna hlau lovin, a unaupa Arona nen chuan Aigupta sala an tang chu an hruaichhuak ta a, kum sawmli(40) zet thlaler hmun leh hmun harsa tak takah te an hruai a, beidawng leh mangangin harsatna tam tak tuarin Kanan ram hi an lut a ni. Pathian hmangaihna tawp chin nei lo chuan an helna leh an phunchiarna zawng zawng te chu hrereng mahsela, a hnam thlan an nih avangin a lainat  em em a an kalkawng harsa takah hian an mamawh tinrengin a enkawl zel a. An tum ram- khawizu leh hnutetui luanna ram chu an thleng ta a ni.
    Keini hun tawp lo thlenna-te, Isua Krista tuarna leh inhlanna famkim avanga Van Kanaan pantute, Pathian faa vuah, Isua Krista avanga misual thiam chantirte hian Isarael- te nun atanga nun dan kan thiam a, darthlalang atana kan hman turin example atan ziakin a awm a ni tih hi zirtu zawng zawngten ngaihtuah ila, tun lai Kristian-te hian Israel fate’n thilsual an chaka tiborala an awm anga kan awm loh nan kan kalna kawng hi i chhut ngun ang u.
‘Lal Davida leh Hruaitu Mosia,
Lei Arsi lian an her liam ta;
Tunah Lal Krista leh Thlarau Thianghlim,
Kan Puithiam Lalber leh kan Arsi chu..’
Lalpa’n a thu malsawm rawh se.

Saturday 12 March 2011

Feb 13, 2011 Sermon

HUN HNUHNUNG A NI TA
                                                                                                                                               -Thangpuii
     ‘Naute u, hun hnuhnung ber chu a ni ta e; Krista dodaltu chu a lo kal ang tih in hriat ang khan tunah pawh Krista dodaltu tamtak an lo chhuak ta. Chuvang chuan hun hnuhnung ber a ni ta tih kan hria e.’
    Kan Pathian thu hian Kristian chhungkua te hi min duhsakin min ngaihtuah em em a ni. Thlaruava kan piantharloh hi min hlauh sak em em a, kan rinna tikhawlo tur hian kan hriatthiam loha lem chang Krista dodaltute hi an lo kal ang a thudik chanve hmang in Kristian chhungkuate hi min hmin ang a, an tum ber ang takin kawng dik lovah chuan min hruai ang tih a va hlauhawm em! Hei vang hian kan dinngheh a kan thurin hi kan vawn tlat a pawimawh a ni. Duhtui pawh a ngai, Kohhran a tel ve reng si Krista dodaltu hi Mizoramah pawh an tam tawh a, thlarua thianghlim hnathawh dodaltu hi hrethiam lo leh ngaihsak duh lo ho an ni tlangpui a, thlarauva pianghtar te chu chhel taka kan awm a tul a ni.
    ‘Ni hnuhnungah te chuan........... mi zawng zawng chungah ka thlaru ka leih ang a..........’ tih a ni a. Hun tha hnuhnung ber tun hunah hian khawngaihna hun a nihzia hriain Pathian thlarau thianghlim pawl theih tura kan nun kan vawn fimkhur leh Pathian thu kan ngaihven a va hun ta em. Tawngtai leh Bible chhiar kan uar chuan kan tlin lohna leh fel lohna te kan hre thar ang a tlawmna nun kan nei ang a thlarau thianghlimin keimahni ah thu a sawi thei ang.
    Kohhran a kan thahnemngaihna te pawh hi enfiah a tul. Mihring rilru a tam thei awm e. Sumtuak leh Fehchhuah kan neih te hian Pathian ram tana kan thahnemngaihna te a hlut em em rual in fiamthu leh nuihza lamah kan kal ral deuh em aw a tih theih a. Intihhlimna leh intihphurtawnna hi ringtute tihtur leh kan intihchak tawn dan tur a ni meuh mai a mahse kan intihhlimnaah hian thutak hian hun a chang tlem deuh thin a Pathian thu sawi leh hla a inpawlhonaah ning hmel leh ngaihtuah dang kan nun in a ken tlat avangin thlarau lamah hmasawn a har thin a ni.
    Dik tak chuan ti teh ang, kan hna chuanga kan hun awlah hian Lalpa rawngbawl hi kan ang. Buai kan intihna te, ngaihpawimawh dang te hi kan ngah em em a inhriatthiam hi Lalpan a hre ve angem le? Kan rawngbawlnaah hian kan chiang lo a ni. Tlawngawlnu, chhangchhenu, mibuai tak, awlthawng tak nih vang emaw midang titur an awm leh awm loh lam pawh a ni lo, kan thi vek dawn a kan thiltih ang zelin relsak kan ni dawn a ni. Ni ruk chhung tisa hna kan thawk a, kan buai reh chuang lo niarih pawh thawk ila kan buai tho ang. Kan damchhung hian indaih loh hi a reh dawn tak tak lo. Harsatna, tuarna, kalsan leh chan nei lo piangthar ringtu hian lungawina leh thanlenna a nei thei lova thlarau bo veina nun a pawh tak tak lova tlawmna te channa te a ngam lo a ni.
    Hun hnuhnung a ni ta a hmangaihna a lo dai tan ta mek a, mahni anpui leh zawlpui te bak chu hmangaih harsa kan ti tan ta. Kohhranah pawh mi rethei leh dinhmun hniam zawk te kan en dan hi Lalpa lawm zawng a ni angem tih inenfiah fo a tul ta. Kan ringtu nun puan in hi midang te leh mi chan chhia te mi rethei te misual te leh mi hnuaihnung zawk te len ve theihna turin kan kaih em tih inen in mahni theuh Isua Krista kross-ah chuan i in man nawn leh ang u.
    Lalpa lo kal lehna ni a hnai ta a, i Pathian tawk turin in peih rawh le. Rorelna ni lo thleng tur hi thlamuang tak leh nghakhlel tak a i hmachhawn theih nan kan nun buatsaih theuh ila, ‘Amen, lo kal ta che Lalpa Isu’ ti theuh thei turin Pathian Thlarau Thianghlim chuan min buatsaih theuh rawh se. AMEN