Saturday 30 April 2011


            BAPTIST KOHHRAN TOBUL LEH NIHNA
-Rev PC Liandula
    Siamthatna intanna leh Baptist Kohhran tobul chhuichhuah tum hi a harsa hle. A chhan chu Apstotic age (zirtirte hun) atang tawh khan Baptist rilru hi a piang tawh a. Thenkhatin Judate tih anga Baptisma kalpuitute-ah an chhui lut a, thenkhatin Johana Baptisma-ah an chhui lut bawk a. Thenkhat erawh chuan Lal Isua leh a zirtirte tihdan kalpuitu leh kutchhuak niin an inchhui bawk. Thenkhat chuan, “Protestant kan ni ve lo, Lal Isua leh zirtirte tihdan anga Ringtu Baptisma kalpuitu kan ni a, Lal Isua kutchhuak dik tak kan ni,” tiin an inchhui bawk. 
    Ana-Baptist an tih chu : Apostolic Age an tih (kum zabi 1-na) hunah khan, Universal church emaw Catholic church (Roman Catholic ni lo) -in Kohhran a awm a. Kum zabi 2 & 3-naah chuan Kohhran chu Rome sawrkar thuneihna hnuaiah a tlulut a, nausen Baptisma a lo piang ve ta bawk a. Chu chu duh lo pawl, Lal Isua tihdan leh kutchhuak chhunzawm zel an awm a, nausen laia Baptisma an pek pawh duh lovin an in Baptis nawn leh thin. Chungho chu Ana-Baptist (in-Baptis nawnho) tiin an ko ta a ni.  Anni ho chu tihrem tumin Rome sawrkar leh Kohhran chakna hmangin beih an ni ta a, mi tam tak an martar a ni. Mahse an dinna chu Pathian thutak leh zirtirte thurohchhiah a nih vangin an pung ta zel zawk a ni.
    H.C. Vedder chuan, “An chakna leh pun zelna te, hah thei lova an kal zelnate hi siamthatna hna thawktute angin mithiam ni lo mahse, an zirtirna hi Pathian lehkha thu nghet taka vuantu, tihduhdah lai pawha danglam thei lo, dik taka rorelnaah chuan famkim, thurin dik a taka lantir kawnga zau tak, inkaihhruaina lamah chuan strict tak an ni tih kawng tam takin finfiah a ni. An lo chhuahna bul tak hriat a har a, siamthatna hmahruaitute zinga pakhat Zwingli rualin an lo lian tan a, an lo chhuahna leh an zung (root) chu hnunglam hun rei tawh takah a ni,” a ti. Tin, H.A. Newman chuan, “Kum tam tak ata thil hlui chhui mite ngaihthah Baptist-ho tana hlu tak chu Ana-Baptis-ho hi an ni,” a ti bawk.Ana-Baptist-ho hi Nausen Baptisma duh lo, Rome sawrkar leh Kohhran tang kawp (Roman Catholic) Kohhran tihdan duh lo an ni. Kum zabi 5-naah phei chuan Theodosius Code (dan)-ah phei chuan thih thlenga an chunga rorel theihna dan an siam nghe nghe a ni.
    Tuarnain a hrin Baptist Kohhran:  Hetiang hian nausen Baptisma leh Roman Kohhran puithuna duh lo, ringtu baptisma vuan tlat pawl hrang hrang an lo lang a. A.D 300-500 inkarah Donatus-a pawl. AD 500-800 inkarah Paulincian, Paula ngaisang pawl (Kristian an inti bik). A.D 900-1000 inkarah Bogomile, Ringtu Baptisma nghet taka vuantute, 1000-1100 inkarah Petera zuitu intite. 1100-ah khan Waldinsian-ho, Bible thuneihna leh Ringtu Baptisma - piangtharte chan tur tia pawmtute. A hnu lamah phei chuan khaw chhak leh thlangah an pung ta zel a. Heng mite hi nasa taka tihduhdah an ni a, nuai eng emaw zat tihhlum an niin sawi a ni. Tichuan siamthatna hun hnu deuhvah khan John Smyth leh Helwys-te chuan an Zirtirna leh Thurin avanga an tlanchhiatna ram, Holland-ah 1609-ah khan Baptist hming puin an din ta a ni. Hetiang hi ni mahsela zirtirte hun atangin Baptist rilru chu a piang tawh a, tlai khaw hnuah tihduhdahna leh neksawrna nasa tak karah Kohhran pawl (denomination) angin a lo piang ve chauh a ni. Chuvangin Baptist Kohhran hi “Tuarnain a hrin Kohhran” an ti thin a ni. Lal Isua tuarna avanga a nak atanga lo piang Kohhran chu ‘Kohhran tak’ a ni si a.
     Baptist Kohhran nihna leh innghahna :  Baptist Kohhran nihna chu thil pathum – 1) Thurin pakhat intawmnaah.
2) Kohhran mipui rorelna (Congregational church polity)-ah. 3) A tak thil (practical matter) chu pawlah emaw khawtlangah emaw khawvel tawp thleng pawha tihlan zelnaah te a innghat. Tin, dik lo thei lo kawng nga (five points of axioms) a awm bawk:-
a) Pathian chu Lalber chantirnaah. b) Mi tinin Pathian hnen thleng tura dikna inang tlang, chu chu mi tin hnena hriattir leh tibuaitu laka ven. c) Kohhrana zalenna inang leh ringtute mawhphurhna inang – Lal Isua thupek ropui tihhlawhtlinaah. d) Sawrkar laka zalen Kohhran neih,Pathian thu awiha tihtur min pek tih zelnaah. e) Nangmah i inhmangaih angin i vengte i hmangaih tur a ni tih, tihdikna kawngah te a innghat a ni. Kohhran hi ngaihtuah chian a ngai a, belhchian dawl Kohhran pawh kan ngaihtuah tel a tha.

No comments:

Post a Comment